Chóng mặt kịch phát lành tính (hay chóng mặt tư thế kịch phát lành tính) là một tình trạng rối loạn của hệ thống tiền đình, khiến người bệnh có cảm giác chóng mặt, cơ thể quay xung quanh các vật thể khác hoặc ngược lại. Tình trạng này xảy ra khi người bệnh có sự thay đổi đột ngột tư thế của đầu như khi ngẩng đầu lên hoặc xuống, nghiêng đầu sang một bên, đứng lên hay ngồi dậy bất ngờ...

Bác sĩ Hoàng Châu Bảo Đính (Khoa Nội Thần kinh, Trung tâm Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM), cho biết, bệnh chóng mặt kịch phát lành tính có thể tự biến mất trong vài ngày, vài tuần hoặc tiến triển thành bệnh mạn tính, lặp lại thường xuyên. Bệnh phát triển khi các hạt canxi cacbonat (còn gọi là sỏi kênh thính giác) di chuyển và mắc kẹt tại ống bán khuyên (cơ quan tiền đình ở tai trong có vai trò giữ cho cơ thể được cân bằng). Khi người bệnh thay đổi vị trí đầu thì các các hạt sỏi này đi vào một trong ba ống bán khuyên, kích thích hệ tiền đình gửi tín hiệu cho não bộ và làm khởi phát cơn chóng mặt.

Bất kể ai cũng có thể gặp tình trạng chóng mặt tư thế kịch phát lành tính. Tuy nhiên, bệnh thường xuất hiện ở những người trên 50 tuổi và nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nữ giới. Một số nguyên nhân dẫn đến chóng mặt kịch phát lành tính bao gồm: có lực tác động mạnh vào đầu (nguyên nhân phổ biến), rối loạn tai trong, tổn thương khi phẫu thuật tai, mắc bệnh đau nửa đầu... Nhiều trường hợp không tìm được nguyên nhân gọi là chóng mặt tư thế kịch phát lành tính vô căn.

Bệnh chóng mặt kịch phát lành tính là một căn bệnh có độ nguy hiểm thấp. Các cơn chóng mặt có thể diễn ra từ nhẹ đến nặng nhưng có đặc điểm chung là chỉ diễn ra trong thời gian ngắn. Một số trường hợp bệnh có thể tự khỏi sau một vài tuần mà không cần điều trị. Nếu bệnh tái phát thường xuyên, có thể gây té ngã dẫn đến nhiều hệ luỵ như gãy tay, gãy chân, chấn thương đầu... hoặc đi kèm các dấu hiệu nguy hiểm khác thì người bệnh nên đi thăm khám và điều trị kịp.

Bác sĩ Bảo Đính cho biết thêm, tình trạng chóng mặt kịch phát lành tính thường có triệu chứng giống với một số bệnh lý thần kinh khác nên rất dễ bị nhầm lẫn. Những triệu chứng thường gặp bao gồm: cảm thấy chóng mặt, choáng váng, mọi thứ xung quanh đang xoay tròn hoặc di chuyển; mất thăng bằng, khó giữ vững được tư thế khi đang đứng hoặc ngồi; buồn nôn, nôn ói; suy giảm thị giác, nhìn mờ, rung giật nhãn cầu; có cảm giác lâng lâng.

Trong một số trường hợp, chóng mặt tư thế kịch phát lành tính nếu đi kèm với các triệu chứng bất thường khác thì người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám càng sớm càng tốt, bao gồm: mất thị lực, nhìn đôi, mất thính lực, sốt cao, đau nhức đầu dữ dội và không khỏi dù đã sử dụng thuốc giảm đau, nói ngọng, khó nói, yếu chân tay, mất ý thức, té ngã, đi đứng khó khăn, tay chân tê, ngứa ran...

Người bệnh cần lưu ý đến gặp bác sĩ nếu tình trạng chóng mặt kéo dài nhiều giờ không khỏi. Bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng, khai thác tiền sử bệnh và chỉ định thực hiện các cận lâm sàng liên quan. Từ đó, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Kim Dung