Loại vaccine được Brazil thông qua là Butantan-DV, phác đồ chỉ một liều duy nhất. Mũi tiêm có công dụng chống lại bốn chủng của virus Dengue gây sốt xuất huyết.
Theo dữ liệu thử nghiệm công bố trên tạp chí New England Journal of Medicine và The Lancet, vaccine được thử nghiệm gần 10 năm với 16.000 tình nguyện viên trên khắp Brazil. Sử dụng virus đã suy yếu làm nguyên liệu, vaccine kích thích cơ thể tạo miễn dịch mà không gây bệnh. Trong thử nghiệm giai đoạn cuối, vaccine cho thấy hiệu quả chung 74,7% và hiệu quả chống lại thể bệnh nặng 91,6%.
Hiện, Butantan-DV chỉ định cho người từ 12 đến 59 tuổi, chưa được phép dùng cho phụ nữ mang thai, người suy giảm miễn dịch hoặc người cao tuổi. Dữ liệu hiệu quả ở nhóm này đang được cơ quan quản lý của Brazil phân tích.
Vaccine sẽ được đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia Brazil từ đầu năm 2026 với hơn một triệu liều đã sẵn sàng. Các chuyên gia cho rằng vaccine mới sẽ giúp người dân vùng xa dễ tiếp cận hơn so với loại hai liều tiêm. Nhờ Butantan-DV, các cộng đồng bản địa không phải đi lại nhiều lần đến cơ sở y tế, chỉ cần một lần tiêm tại trạm y tế cộng đồng.
Vaccine sốt xuất huyết trong nhà máy sản xuất tại Viện Butantan, hiện đã đóng gói được hơn một triệu liều. Ảnh: SciDev
Đây là bước tiến quan trọng sau đợt dịch sốt xuất huyết lớn nhất lịch sử Brazil vào năm 2024. Giám đốc Butantan, ông Esper Kallas, coi vaccine là "vũ khí mạnh mẽ" chống lại căn bệnh do muỗi truyền đã hoành hành Brazil nhiều thập kỷ.
Tuy nhiên, vaccine không thể loại trừ hoàn toàn bệnh. Lý do, biến đổi khí hậu và đô thị hóa tạo điều kiện cho muỗi Aedes aegypti phát triển, là tác nhân gây bệnh chính. Các chuyên gia dịch tễ cho rằng Brazil vẫn cần giám sát, đầu tư vào các biện pháp giảm khả năng sinh sản của muỗi.
Kế hoạch hai năm tới, Butantan hợp tác với công ty WuXi Vaccines (Trung Quốc) để sản xuất 60 triệu liều, trong đó một nửa dự kiến hoàn thành trước cuối 2026. Đơn vị này cũng dự định cung cấp vaccine cho các nước trong khu vực sau khi đáp ứng nhu cầu trong nước.
Năm 2024, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ghi nhận hơn 14 triệu ca sốt xuất huyết toàn cầu, trong đó 12,6 triệu ca ở khu vực Mỹ Latinh với hơn 8.000 ca tử vong. Năm 2024, Brazil ghi nhận gần 6,5 triệu ca mắc sốt xuất huyết và gần 6.000 ca tử vong, mức cao nhất từ trước đến nay. Đầu năm 2025, số ca mắc sốt xuất huyết tiếp tục tăng cao, khiến bang Sao Paulo ban bố tình trạng khẩn cấp.
Để kiểm soát sốt xuất huyết, trước đó, Brazil đã phê duyệt hai loại vaccine. Loại thứ nhất là Dengvaxia, chỉ tiêm cho người đã từng mắc sốt xuất huyết, do nguy cơ tăng nặng ở người chưa nhiễm. Loại thứ hai là Qdenga, tiêm cho cả người đã mắc và chưa mắc, nhưng cần hai liều cách nhau ba tháng, gây khó khăn về tuân thủ phác đồ.
Văn Hà (Theo Gavi, SciDev)