Mãn kinh

Giai đoạn

Thời kỳ mãn kinh thường phải trải qua 3 giai đoạn:

Tiền mãn kinh

Tiền mãn kinh còn được gọi là thời kỳ chuyển tiếp mãn kinh, có thể bắt đầu từ 8-10 năm trước khi chính thức bước vào thời kỳ mãn kinh, khi buồng trứng bắt đầu sản xuất ít estrogen hơn. Giai đoạn này sẽ kéo dài cho đến khi buồng trứng ngừng giải phóng trứng.

Mãn kinh

Thời kỳ mãn kinh chính thức bắt đầu khi người phụ nữ không có kinh nguyệt trong vòng 12 tháng liên tục. Ở giai đoạn này, buồng trứng đã ngừng hoạt động, cũng như cơ thể ngừng sản xuất nội tiết tố estrogen và progesterone. Thời kỳ mãn kinh có thể bắt đầu sớm hơn hoặc muộn hơn so với bình thường.

Hậu mãn kinh

Là khoảng thời gian sau khi người phụ nữ không còn xuất hiện kinh nguyệt. Ở thời kỳ hậu mãn kinh, các triệu chứng có thể thuyên giảm, nhưng cũng có một số trường hợp tiếp tục các triệu chứng trong một thập kỷ hoặc lâu hơn.

Triệu chứng

Khi bước vào thời kỳ mãn kinh, cơ thể phụ nữ sẽ xuất hiện các triệu chứng sau:

• Bốc hỏa, cảm giác có cơn nóng đột ngột từ mặt lan khắp cơ thể.
• Đổ mồ hôi vào ban đêm.
• Cảm lạnh.
• Khô âm đạo gây khó khăn hoặc đau đớn khi quan hệ tình dục.
• Tiểu gấp và nhu cầu đi tiểu thường xuyên hơn.
• Khó ngủ hoặc mất ngủ.
• Dễ thay đổi tâm trạng, hay cáu kỉnh hoặc trầm cảm nhẹ.
• Khô da, khô mắt và khô miệng.
• Căng tức ngực.
• Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS) trầm trọng hơn.
• Chu kỳ kinh không đều, kỳ kinh nguyệt trở nên nhẹ nhàng hoặc nặng nề hơn so với trước đây.

Bên cạnh đó, một số phụ nữ có thể xuất hiện thêm các triệu chứng như:

• Tim đập nhanh.
• Nhức đầu.
• Đau nhức khớp, cơ và xương.
• Giảm ham muốn tình dục.
• Khó tập trung hoặc suy giảm, mất trí nhớ tạm thời.
• Tăng cân.
• Rụng tóc hoặc tóc mỏng.

Các triệu chứng của mãn kinh kéo dài trong bao lâu?

Nghiên cứu cho thấy các triệu chứng thời kỳ mãn kinh có thể kéo dài tối đa trong 10 năm. Nhưng nhìn chung, hầu hết phụ nữ đều trải qua các triệu chứng mãn kinh trong vòng chưa đầy 5 năm.

Nguyên nhân

Tuổi tác

Khi người phụ nữ gần 30 tuổi, buồng trứng sẽ bắt đầu sản xuất ít Estrogen và Progesterone hơn, đồng thời khả năng sinh sản cũng giảm sút. Bước sang tuổi 40, chu kỳ kinh nguyệt có thể kéo dài hơn hoặc ngắn hơn, nặng hơn hoặc nhẹ nhàng hơn, lượng máu kinh ít hơn hoặc nhiều hơn... Bước vào tuổi 51, buồng trứng không còn giải phóng trứng và chị em không còn kinh nguyệt.

Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng hoặc tử cung

Trường hợp phẫu thuật cắt bỏ tử cung mà không ảnh hưởng đến buồng trứng, mặc dù không còn kinh nguyệt nhưng người phụ nữ vẫn chưa mãn kinh bởi hai buồng trứng vẫn còn khả năng phóng thích trứng.

Nếu phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn hai buồng trứng và tử cung, người phụ nữ sẽ chính thức bước vào thời kỳ mãn kinh sớm, bỏ qua thời kỳ tiền mãn kinh.

Hóa xạ trị

Những liệu pháp điều trị ung thư như hóa trị, xạ trị... có thể gây ra các triệu chứng mãn kinh ngay sau quá trình điều trị. Thời kỳ mãn kinh có thể xảy ra song song với thời kỳ tiền mãn kinh trong khoảng vài tháng đến vài năm trước khi mãn kinh thực sự.

Suy buồng trứng sớm

Buồng trứng là cơ quan đảm nhận vai trò nuôi dưỡng trứng trưởng thành rồi phóng thích trứng, kết hợp với tinh trùng để diễn ra quá trình thụ thai. Tương tự như các cơ quan khác trong cơ thể, buồng trứng cũng sẽ bị lão hóa. Nếu buồng trứng không sản xuất đủ lượng hormone sinh sản bình thường do di truyền hoặc bệnh tự miễn dịch, thời kỳ mãn kinh sẽ đến sớm hơn.

Chẩn đoán

Để nhận biết và chẩn đoán phụ nữ đã bước vào thời kỳ mãn kinh chưa, bác sĩ sẽ xem xét và thăm khám trên nhiều phương diện đồng thời kết hợp các xét nghiệm cần thiết để tăng kết quả chẩn đoán.

Một số xét nghiệm thường được sử dụng bao gồm:

• Định lượng nội tiết buồng trứng và tuyến yên.
• Hormone kích thích tuyến giáp (TSH).

Các phương pháp cải thiện sức khỏe thời kỳ mãn kinh

Liệu pháp hormone thay thế

Tùy vào tình trạng cá nhân, mức độ triệu chứng và tiền sử gia đình mà bác sĩ chỉ định sử dụng loại estrogen với liều lượng phù hợp để cải thiện các triệu chứng bốc hỏa. Trong quá trình sử dụng phương pháp này, chị em nên tuân thủ đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ để tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Thuốc bôi âm đạo

Thuốc được chỉ định để giảm khô âm đạo, ngăn ngừa việc rách hoặc chảy máu khi phụ nữ quan hệ tình dục. Thuốc có thể ở dạng viên, gel hoặc vòng đặt âm đạo. Tốt nhất, nên tham khảo và tuân thủ liều lượng dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để hạn chế những rủi ro sức khỏe.

Sử dụng thuốc đặc trị

Trong trường hợp bệnh nhân không đáp ứng với liệu pháp hormone thay thế, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc đặc trị phù hợp với triệu chứng của mãn kinh, chẳng hạn nhóm thuốc serotonin giúp giảm cơn bốc hỏa, thuốc điều trị loãng xương, thuốc giảm rụng tóc...

Thuốc điều trị và ngăn ngừa loãng xương

Ở tuổi mãn kinh, nồng độ estrogen suy giảm nghiêm trọng sẽ tăng nguy cơ loãng xương. Vì thế bác sĩ có thể chỉ định sử dụng các loại thuốc chứa vitamin D và canxi nhằm mục đích điều trị, kết hợp phòng ngừa tình trạng loãng xương khi người phụ nữ bước vào thời kỳ tiền mãn kinh hoặc mãn kinh. Lưu ý, bệnh nhân cần tuân thủ đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ.

Phòng ngừa

Thực hiện lối sống khoa học và lành mạnh sẽ giúp người phụ nữ chủ động phòng ngừa các triệu chứng khó chịu thời kỳ mãn kinh, nâng cao chất lượng sống và kéo dài tuổi xuân. Cần lưu ý những điều sau:

• Chế độ dinh dưỡng khoa học, bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết, tăng cường bổ sung các nhóm chất đạm, axit béo omega-3, chất xơ... vào thực đơn hàng ngày.
• Tập thể dục, thể thao thường xuyên để giải phóng nguồn năng lượng dư thừa, duy trì tinh thần thoải mái và mức cân nặng hợp lý.
• Tránh căng thẳng hoặc stress để cơ thể không giải phóng các hormone làm nặng triệu chứng mãn kinh.
• Tập thói quen nghỉ ngơi hợp lý, ngủ sớm để giúp cơ thể luôn tràn đầy năng lượng. Tuổi mãn kinh thường gặp các cơn bốc hỏa về đêm, vì thế nên giữ nhiệt độ phòng mát mẻ, lý tưởng là duy trì nhiệt độ 20-25 độ C để có giấc ngủ ngon.

"Hệ trục vàng" gồm vùng dưới đồi - tuyến yên - buồng trứng là một chuỗi quy trình quan trọng. Nếu hệ trục này có khuynh hướng suy giảm, nội tiết ở buồng trứng sẽ sản xuất không nhiều. Vì thế, chủ động duy trì hoạt động của hệ trục vàng là ưu tiên hàng đầu để phòng ngừa hiệu quả tình trạng mãn kinh.