Bác sĩ Nguyễn Văn Mác Toàn, Quản lý Y khoa Vùng 1 - miền Trung - Tây Nguyên, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết như trên khi một số bệnh viện ghi nhận ca mắc não mô cầu là thanh niên (18-35 tuổi), đã có ca tử vong. Gần đây nhất, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) tiếp nhận một nam thanh niên 21 tuổi có tiền sử khỏe mạnh mắc não mô cầu rơi vào hôn mê sâu, thở máy nguy kịch.

Bác sĩ Toàn nêu các lý do khiến thanh niên dễ nhiễm não mô cầu dưới đây:

Sống ở môi trường tập thể

Não mô cầu khuẩn lây lan qua đường hô hấp thông qua các giọt nước bọt nhỏ hoặc dịch tiết mũi họng khi nói chuyện, tiếp xúc gần với nguồn bệnh. Thanh niên thường sinh hoạt ở môi trường tập thể như ký túc xá, nhà trọ... Việc sử dụng chung dụng cụ ăn uống, sinh hoạt gần gũi trong không gian hạn chế tăng nguy cơ mắc bệnh.

Nghiên cứu ở các trường đại học trên thế giới cho thấy học sinh, sinh viên ở ký túc xá, tân binh... có thể mang vi khuẩn não mô cầu cao gấp nhiều lần so với dân số chung. CDC Mỹ đăng tải một nghiên cứu trong khoảng 590.000 sinh viên năm nhất sống trong ký túc xá, tỷ lệ mắc bệnh do não mô cầu là 4,6/100.000, cao hơn bất kỳ nhóm tuổi nào trong dân số ngoài nhóm trẻ em dưới 2 tuổi.

Ưa thích tập trung ở khu vực đông người

Các thống kê đặc điểm bệnh học về não mô cầu cho thấy việc thường xuyên tụ tập ở câu lạc bộ, lễ hội có thể làm tăng tỷ lệ mang mầm bệnh não mô cầu. Lý do, các khu vực này thiếu không gian thông thoáng, có nhiều tiếp xúc gần, ôm, hôn tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan, khó kiểm soát nguồn lây.

Một thống kê thực hiện vào năm 2018 trên 127 bài nghiên cứu về não mô cầu tại các cuộc tụ họp đông người. Nghiên cứu chỉ ra các sự kiện tụ tập đông người như hành hương, sự kiện thể thao, tang lễ... làm tăng nguy cơ mắc viêm màng não mô cầu xâm lấn ở những người tham dự và những người tiếp xúc gần.

Thức khuya, hút thuốc lá

Hệ miễn dịch suy giảm cũng tạo điều kiện cho não mô cầu ở vùng hầu họng xâm lấn gây bệnh nặng. Thanh niên có tỷ lệ mang trùng cao, nếu áp dụng lối sống không điều độ, thức khuya, hút thuốc lá, uống rượu bia sẽ làm tăng nguy cơ mắc não mô cầu.

Trong đó, hút thuốc lá thụ động và chủ động đã được chứng minh làm tăng khả năng mắc bệnh. Khói thuốc lá tạo điều kiện cho vi khuẩn bám dính và sinh sôi trên các tế bào niêm mạc của vòm họng. Bên cạnh đó, khói thuốc cũng làm suy giảm chức năng phòng vệ của tế bào biểu mô đường hô hấp trên, niêm mạc, tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh xâm nhập cơ thể.

Du lịch nhiều nơi

Vi khuẩn não mô cầu có 13 nhóm huyết thanh gây bệnh, trong đó 6 nhóm huyết thanh thường gặp và nguy hiểm nhất là A, B, C, Y, W-135, X. Trong đó nhóm huyết thanh X thường gặp ở Nam Mỹ, châu Âu, châu Phi. Thanh niên thường xuyên du lịch ở các địa phương, có thể tăng nguy cơ tiếp xúc với các chủng vi khuẩn não mô cầu khác nhau.

Ngoài ra, việc di chuyển trên cùng các phương tiện như máy bay, tàu hỏa, lưu trú tại khách sạn cũng làm tăng khả năng tiếp xúc gần và lây vi khuẩn não mô cầu.

Cách phòng bệnh

Theo Cục phòng bệnh (Bộ Y tế), có đến 50% người mắc bệnh do não mô cầu tử vong nếu không được điều trị đúng cách. Khoảng 20% bệnh nhân sống sót sau viêm màng não do não mô cầu phải chịu nhiều di chứng về thể chất và tinh thần như cắt cụt chi, điếc, mù lòa, chậm phát triển tâm thần và hành vi...

Các triệu chứng của bệnh không điển hình, dễ nhầm lẫn với bệnh hô hấp thông thường dẫn đến dễ chẩn đoán sai, phát hiện muộn. Trong vòng 24 giờ, bệnh nhân có thể co giật, mê sảng, mất ý thức dẫn đến tử vong.

Bệnh do não mô cầu có thể phòng ngừa nhờ vaccine, với ba loại: mũi phòng não mô cầu nhóm B (Bexsero - Italy), nhóm BC (VA-Mengoc-BC - Cuba) và nhóm ACYW-135 (Menactra - Mỹ). Bexsero tiêm cho người từ 2 tháng đến 50 tuổi, VA-Mengoc BC tiêm cho người từ 6 tháng tuổi đến 45 tuổi và Menactra tiêm cho người từ 9 tháng tuổi đến 55 tuổi.

Vaccine não mô cầu không có miễn dịch phòng ngừa chéo nên trẻ em và người lớn cần tiêm sớm và đầy đủ 5 nhóm huyết thanh để phòng ngừa toàn diện, không nên chỉ tiêm một loại.

Để tăng phòng bệnh, bác sĩ Toàn khuyến cáo mọi người nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, ăn uống đủ chất dinh dưỡng, luyện tập để nâng cao thể trạng. Nơi ở và làm việc nên được vệ sinh sạch sẽ, thông thoáng. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, người dân cần đi khám, không tự ý điều trị.

Lý Vi