Vậy có phải tôi bị dị ứng vaccine không hay do một nguyên nhân khác? Làm cách nào để xác định bản thân có dị ứng vaccine hay không? Xin bác sĩ tư vấn giúp tôi. (Bùi Đức Uyên, Nam Định)
Trả lời:
Chào anh/chị,
Cũng như các loại thuốc khác, vaccine là một chế phẩm sinh học có tiềm năng gây dị ứng mặc dù tỷ lệ này rất thấp, bất kỳ thành phần nào của vaccine cũng có thể đóng vai trò là một dị nguyên.
Tùy từng loại vaccine, thành phần gây dị ứng trong vaccine rất đa dạng. Đó có thể là protein trứng, protein sữa... Một số chất bảo quản trong vaccine như thimerosal, aluminum và phenoxyethanol cũng có tiềm năng gây dị ứng. Kháng sinh, chất chống nấm sử dụng trong vaccine hoặc là latex, nhưng cũng có thể là chính bản thân vaccine, đều là những thành phần kháng nguyên dễ gây dị ứng. PEG và Polysorbate là hai thành phần có trong vaccine ngừa Covid-19 cũng được liệt kê các dị nguyên tiềm năng.
Tuy nhiên, không phải ai cũng bị dị ứng vaccine, chỉ có những người có cơ địa dị ứng mới có nguy cơ dị ứng vaccine. Những người có cơ địa dị ứng là những người bản thân hoặc có thành viên trong gia đình mắc các bệnh dị ứng như dị ứng thuốc, dị ứng thức ăn, dị ứng vaccine, hen phế quản, viêm mũi dị ứng...
Với những người có cơ địa dị ứng cần có các cách tiếp cận thích hợp với từng đối tượng (cá thể hóa) bằng các phương pháp như thăm khám lâm sàng, các xét nghiệm, các thủ thuật hoặc các test kích thích với chính bản thân vaccine và/hoặc thành phần vaccine. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là thăm khám lâm sàng để nhận biết những người có nguy cơ dị ứng vaccine.
Một số phòng xét nghiệm có thể xác định được mức kháng thể dị ứng với vaccine, thông thường là kháng thể IgE đặc hiệu với vaccine và/hoặc thành phần vaccine. Test da với vaccine và/hoặc thành phần vaccine cũng được sử dụng.
Đối với những vấn đề dị ứng thường diễn ra cấp tính trong 1-2 ngày với những biểu hiện như: nổi mề đay kèm theo ngứa, sưng môi sưng mắt, khó thở, tím tái, đau bụng, nôn ói hoặc tụt huyết áp, hoặc ảnh hưởng đến tri giác. Còn tình trạng của anh/chị giống tình trạng viêm da diễn ra trùng hợp ngẫu nhiên trong đợt tiêm vaccine Covid-19.
Để được chẩn đoán xác định rõ hơn tình trạng đó anh/chị nên đi khám để các bác sĩ hướng dẫn thêm hoặc chỉ định thêm thuốc uống nếu cần.
Bác sĩ Phạm Hồng Thuyết
Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC