Xe giường nằm phổ biến với khách Việt, nhưng còn mới lạ với nhiều du khách quốc tế. Khi tìm kiếm từ khóa "sleeper bus in Vietnam" trên TikTok, có thể bắt gặp hàng trăm video review của khách nước ngoài. Nhiều người dùng đánh giá tích cực, cho rằng đây là trải nghiệm thú vị nhờ sự tiện nghi trên xe, nhận xét đi xe giường nằm "thoải mái hơn đi máy bay" vì không mất thời gian làm thủ tục, chờ đợi lấy hành lý và được nằm nghỉ ngơi trong suốt hành trình. Nhiều video thu hút hàng trăm nghìn lượt tương tác.
Nữ du khách Anh Shondell Elise, từng du lịch qua các nước Đông Nam Á, cho hay ấn tượng với xe giường nằm ở Việt Nam vì sự đa dạng và phổ biến khắp tỉnh thành. Shondell Elise làm một chuỗi video 8 phần, đánh giá về 7 chuyến xe giường nằm trong ba tuần du lịch tự túc ở Việt Nam hồi đầu năm.
"Tôi và bạn đồng hành xem xét từng tuyến đường và nhận thấy đây là lựa chọn tối ưu về thời gian và chi phí so với máy bay, các chặng trên 300 km sẽ mệt nếu đi xe dạng ngồi", Shondell Elise nói.
Cô thử cả hai loại xe cabin 22 chỗ, hai tầng, chia thành hai hàng và xe hai tầng ba hàng, khoảng 34 chỗ. Elise cho rằng cabin kín đáo, tiện nghi và cảm giác an toàn hơn xe ba hàng có không gian nằm chật hẹp, kém thoải mái. Chặng Hội An - Đà Lạt đi xe cabin 22 chỗ để lại ấn tượng tốt nhờ tiện nghi, dịch vụ, an toàn.
Điều khiến Shondell có ấn tượng không tốt về xe giường nằm ở Việt Nam là trong chuyến đi Hà Nội - Hà Giang bằng xe cabin, cô tỉnh dậy giữa đêm và thấy vài hành khách nằm dọc lối đi do xe nhồi thêm người, khiến cô cảm thấy không thoải mái và lo ngại về vấn đề quá trọng tải.
Du khách Anh trong chuyến du lịch tự túc Hà Nội - Sa Pa di chuyển bằng xe giường nằm cabin 22 chỗ. Ảnh: Armand & Tiegan
"Nhìn chung, xe giường nằm ở Việt Nam vẫn là trải nghiệm đáng thử", Shondell nói.
Không phải du khách nào cũng lựa chọn xe giường nằm. Một số người lo ngại về riêng tư, an toàn và chất lượng dịch vụ. Vincent, du khách Pháp, chọn xe limousine 9 chỗ khi di chuyển từ TP HCM đến Đà Lạt. Loại xe này đưa đón tận nơi, ít khách, tạo cảm giác riêng tư và an toàn hơn. Vincent từng tìm hiểu về xe giường nằm, giá rẻ hơn một nửa, nhưng nhận thấy phải tự ra bến xe, không tiện lợi.
"Khi thấy xe hai tầng đi qua đường đèo, tôi thấy không yên tâm", Vincent nói.
Một nam du khách Philippines du lịch tự túc từ TP HCM đến Đà Lạt, đặt vé xe qua một trang web phổ biến tại Việt Nam. Sau khi chọn điểm xuất phát và ngày khởi hành, hệ thống gợi ý nhiều nhà xe với giờ chạy linh hoạt từ sáng đến đêm, giá vé từ 250.000 đồng. Chiều đi diễn ra suôn sẻ, anh mua vé 270.000 đồng, xe khởi hành lúc 23h và đến nơi vào khoảng 6h.
Chiều về lại không mấy thuận lợi. Anh đặt một nhà xe khác chiều đi, do có mã khuyến mãi, giá vé rẻ hơn khoảng 100.000 đồng. Anh di chuyển ra bến xe liên tỉnh Đà Lạt để lên xe, điểm đến đăng ký trên web là quận 1 (nay là phường Phạm Ngũ Lão). Nam du khách cho hay xe khởi hành đúng giờ, nội thất mới và sạch sẽ, nhưng khi đến đoạn Đức Trọng, xe bất ngờ dừng khoảng nửa tiếng vì tài xế bị xử lý lỗi vi phạm giao thông. Gần 4h sáng, nhà xe gọi hành khách dậy, ai cũng tưởng đã đến nơi nhưng thực chất xe mới tới An Sương (quận 12 cũ), cách quận 1 khoảng 10 km. Xe không có bến mà dừng ở một bãi đất trống, hành khách được chuyển sang xe trung chuyển 11 chỗ để tiếp tục hành trình vào trung tâm thành phố.
"Lúc đó trên xe có 8 hành khách, tôi khá lo lắng vì từng nghe nhiều câu chuyện bắt cóc qua biên giới gần đây, nhưng được trấn an khi trò chuyện với một số du khách trẻ ngồi cạnh", nam du khách Philippines nói và cho hay may mắn chuyến đi an toàn và vẫn sẽ lựa chọn đi xe giường nằm ở các điểm tiếp theo nhưng sẽ tìm hiểu nhà xe kỹ hơn để không bất an, hoặc sẽ thử đi limousine đón tận nơi.
Ông Phạm Anh Vũ, Phó Tổng giám đốc Công ty Du lịch Việt, cho biết những năm gần đây, các tour đường bộ phát triển mạnh, nhu cầu sử dụng xe giường nằm của cả khách nội địa và quốc tế tăng cao. Loại phương tiện này được ưa chuộng vì chi phí tiết kiệm, lại có thể chạy đêm giúp tiết kiệm thời gian, phù hợp với các hành trình dài ngày, xuyên Việt. Vào mùa cao điểm, đôi khi còn phải điều xe từ tỉnh khác về để đáp ứng nhu cầu.
Xe giường nằm phổ biến ở các tuyến như TP HCM đi Đà Lạt, Phan Thiết, Nha Trang, Ninh Thuận, Đà Nẵng; Hà Nội đi Sa Pa, Thanh Hóa, Vinh. Nhiều đoàn khách từ các địa phương cũng lựa chọn xe giường nằm để đến các thành phố lớn có sân bay, rồi tiếp tục hành trình nội địa hoặc quốc tế bằng đường hàng không.
Bên trong xe giường nằm hai tầng dạng cabin 22 chỗ, có WC. Ảnh: NVCC
Xe giường nằm được giới trẻ và du khách quốc tế yêu thích nhờ giá hợp lý và hiệu quả. Loại xe phổ thông thường có 32 - 44 chỗ, thiết kế hai tầng, trang bị cơ bản như rèm che, chăn, nước uống. Giá vé cho hành trình khoảng 8 giờ dao động từ 250.000 đồng. Dòng xe cao cấp (cabin hoặc limousine) gồm 22 khoang riêng biệt, mỗi cabin vừa cho một hoặc hai người dưới 140 kg, có màn hình giải trí, cổng sạc, thậm chí có toilet. Giá vé mỗi cabin từ 300.000 đồng tùy chặng.
"Với khách nước ngoài, đây không chỉ là phương tiện tiết kiệm mà còn là trải nghiệm độc đáo tại Việt Nam, dù đôi khi chưa thực sự thoải mái vì vài yếu tố như không gian hạn chế", ông Vũ nói.
Theo ông Vũ, xe giường nằm phát huy hiệu quả nhờ mạng lưới cao tốc ngày càng hoàn thiện, giúp rút ngắn thời gian và tăng tính cạnh tranh. Với các chặng dưới 400 km, loại hình này có lợi thế cả về thời gian lẫn chi phí so với máy bay. Ví dụ, tuyến TP HCM - Đà Lạt mất khoảng 6-7 tiếng bằng xe, giá từ 250.000 đồng, trong khi đi máy bay có thể mất gần 2 triệu đồng, chưa kể thời gian check in, chờ đợi và di chuyển đến sân bay.
"Vẫn còn những tranh cãi về chất lượng dịch vụ và sự an toàn trên các xe giường nằm", ông Vũ nói và cho biết thêm loại phương tiện này hiện được xếp vào nhóm vận tải hành khách, thường đón trả tại bến xe hoặc trung chuyển từ các điểm đỗ vào nội đô. Một số lo ngại xoay quanh việc xe chạy quá tốc độ hoặc tài xế phải lái liên tục trong đêm.
Một công ty lữ hành chuyên cung cấp tour trung và cao cấp tại TP HCM cho biết họ không sử dụng xe giường nằm trong chương trình, mà thay bằng máy bay hoặc ôtô cao cấp. Đơn vị này có trung tâm vận chuyển riêng, làm việc với đối tác cung cấp xe đạt chuẩn chất lượng và đảm bảo an toàn. Với khách đoàn, yếu tố an toàn được đặt lên hàng đầu.
Một bến xe ở quận 5 đông khách lúc 23h, chuyên xe giường nằm hai tầng từ TP HCM đi Đà Lạt. Ảnh: Bích Phương
Ông Nguyễn Tuấn Anh, Thạc sĩ Chính sách công Fulbright Việt Nam, cho biết vận tải du lịch hiện có nhiều phương tiện từ máy bay, tàu lửa, limousine đường dài, thuyền cao tốc liên tỉnh đến phương tiện bản địa như xe đò ở miền Tây, thuyền ghe ở vùng sông nước. Xe giường nằm đóng vai trò là phương tiện kết nối xuyên đêm với tần suất dày đặc, chi phí rẻ, tính cơ động cao, đáp ứng nhu cầu phổ thông, vừa là phương tiện di chuyển vừa là nơi nghỉ ngơi tạm thời.
Việc duy trì và nâng cấp loại hình vận tải này theo ông là một phần của việc gìn giữ bản sắc, tạo nên "trải nghiệm đường bộ đặc trưng của Việt Nam", vốn rất hấp dẫn với du khách quốc tế.
Tại Thái Lan, Lào, Campuchia hay Malaysia, xe khách đường dài vẫn là phương tiện chính ở các tuyến chưa có đường sắt hoặc sân bay. Tuy nhiên, rất ít quốc gia có mô hình "giường nằm xuyên đêm với giá dưới 300.000 đồng cho quãng đường 500-700 km" như ở Việt Nam. Đây là lợi thế cạnh tranh về trải nghiệm và dịch vụ, nếu đánh mất sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh du lịch Việt Nam, vốn được biết đến là thân thiện, linh hoạt và tiết kiệm chi phí.
Để đảm bảo an toàn, theo ông, cần đầu tư công nghệ giám sát, cải thiện hạ tầng, quy định tốc độ chặt chẽ và tăng cường kiểm định phương tiện.
"Nên chuẩn hóa và nâng cấp loại hình này để vừa giữ được trải nghiệm đặc trưng, vừa thúc đẩy du lịch phát triển theo hướng thân thiện, bền vững", ông Tuấn Anh nói.
Từ góc độ lữ hành, ông Vũ đánh giá xe giường nằm là phương tiện kinh tế, tiềm năng, nhất là với nhóm khách trẻ thích trải nghiệm. Để nâng cao chất lượng, cần đầu tư tiện ích, đào tạo nhân sự chuyên nghiệp, giao tiếp tốt tiếng Anh, phục vụ niềm nở, giữ vệ sinh nội thất và chỉ hợp tác với nhà xe uy tín.
"Cần hạn chế xe hai tầng hoạt động trên các cung đường hiểm trở để đảm bảo an toàn", ông Vũ nói.
Bích Phương