Ngày 18/6, TAND quận Hai Bà Trưng mở lại phiên xử vụ kiện dân sự yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng giữa ông Dương Thế Hảo, 66 tuổi và bị đơn là trường Đại học Kinh tế Quốc dân.
Ông Hảo kiện đòi bồi thường 36 tỷ đồng, sau đó nâng lên 44 tỷ đồng. Hôm nay, ông thay đổi số tiền yêu cầu lên 46 tỷ đồng, gồm thiệt hại vật chất và tinh thần do bị trường "giam" các tài liệu như sổ hộ khẩu; giữ bằng tốt nghiệp đại học và hồ sơ cá nhân suốt 30 năm gây ảnh hưởng mọi mặt cuộc sống, sự nghiệp và đời tư.
Ngày 6/5, phiên tòa đã phải hoãn để nguyên đơn giải trình chi tiết căn cứ yêu cầu bồi thường và để bị đơn thu thập thêm các tài liệu chứng cứ khác.
Theo thông báo hôm nay, sau 6 tuần, tòa không nhận được thêm tài liệu nào của các bên.
Nguyên đơn Dương Thế Hảo tại TAND quận Hai Bà Trưng, ngày 18/6. Ảnh: Thanh Lam
Theo đơn kiện, năm 1977, ông Hảo nhập ngũ, phục vụ 4 năm tại Cục Kỹ thuật Quân chủng Phòng không Không quân. Ra quân năm 1981, ông thi đỗ khoa Kinh tế của trường Đại học Kinh tế Kế hoạch (tiền thân của trường Đại học Kinh tế Quốc dân ngày nay), khóa năm 1984.
Năm 1989 ông hoàn thành tất cả môn học và vượt qua kỳ thi tốt nghiệp với số điểm đạt trở lên, nhận được giấy xác nhận đã thi tốt nghiệp và đợi cấp bằng.
Ông từng là phó giám đốc một hợp tác xã công nghiệp và ứng cử làm quyền giám đốc một doanh nghiệp khác. Do không có bằng tốt nghiệp đại học nộp cho công ty, ông không thể tiếp tục đảm nhận chức vụ. Ông nhiều lần đến trường hỏi nhưng không được.
Theo ông, khi nhập học đã nộp hồ sơ quân nhân, lý lịch quân nhân, quyết định xuất ngũ, địa chỉ tạm trú của ông cũng được chuyển về trường. Song do chưa lấy được bằng tốt nghiệp, toàn bộ hồ sơ gốc của ông cũng được trường giữ lại, trong khi chứng minh nhân dân cũ đã hết hạn.
Ông cưới vợ nhưng do không có giấy tờ tùy thân, không thể làm giấy kết hôn, không thể làm tạm trú, hai con không thể làm giấy khai sinh ở Hà Nội, không đi học được ở Hà Nội. Gia đình tan vỡ. Ông sống nhiều năm không chứng minh thư, hộ chiếu, không thể xuất ngoại, không mua bán tài sản nhà đất, có tiền để thành lập doanh nghiệp nhưng không thể đứng tên.
Sau nhiều lần gửi văn bản đến trường, ông Hảo khởi kiện năm 2018 và được trường trao bằng. Năm tốt nghiệp lại ghi 1994 do các hồ sơ của trường sót lại thể hiện ông Hảo có tên trong danh sách sinh viên tốt nghiệp năm 1994, trong khi ông khẳng định, mình tốt nghiệp năm 1989.
"Một chiến sĩ hy sinh nhưng hai chục năm sau mới quy tập hài cốt và xác định danh tính được. Vậy ngày anh ta hy sinh sẽ là ngày anh ấy mất, hay ngày anh ấy được công nhận liệt sĩ? Trường hợp của tôi cũng thế thôi", nguyên đơn trình bày.
Ông khẳng định không muốn khởi kiện nhưng cảm thấy "quá khó nói chuyện".
Đại diện trường cho hay hồ sơ của ông Hảo được tìm thấy trong khe tủ của một bộ phận không liên quan, sau nhiều lần huy động lực lượng tìm kiếm. Đây là sự kiện bất khả kháng, "trở ngại khách quan", do trường "thay đổi trụ sở nhiều lần, các thế hệ lãnh đạo thời đó đã mất, nghỉ hưu, hoạt động lưu trữ của nhà trường chỉ là sự tiếp nhận từ trước".
Qua hai lần mở phiên tòa, quan điểm các bên không thay đổi. Hôm nay, đại diện nhà trường tiếp tục cho rằng yêu cầu bồi thường của ông Hảo không có căn cứ, do không có chứng cứ chứng minh thiệt hại thực tế.
"Ví dụ tổn thất về lương, ông phải chứng minh được doanh nghiệp không tiếp nhận vào vị trí có mức lương đó do không có bằng tốt nghiệp đại học và hộ khẩu", đại diện bị đơn nêu quan điểm.
Phủ nhận cáo buộc về việc "giam giữ" bằng tốt nghiệp, hồ sơ và hộ khẩu, nhà trường cho hay ông Hảo ra trường năm 1989 nhưng không liên hệ như những sinh viên khác để làm thủ tục xin lại hồ sơ cá nhân, năm 2017 mới có thư gửi hiệu trưởng về vấn đề này.
Đại diện trường Đại học Kinh tế quốc dân cho rằng trong lời khai của ông Hảo, không có bằng chứng nào thể hiện việc nhiều lần liên hệ với trường để nhận hồ sơ và bằng tốt nghiệp nhưng không được giải quyết. Trường khẳng định không yêu cầu sinh viên nộp bản gốc sổ hộ khẩu khi nhập học.
Trong sổ ký của khóa học đó còn lưu lại, các bạn học của ông đến nhận hồ sơ cá nhân vào nhiều thời điểm khác nhau, không có quy định nào về việc nhà trường buộc phải có mốc cố định để trả lại tài liệu này cho sinh viên. Ông Hảo thi xong năm 1989 nhưng đến 1994 mới có trong danh sách sinh viên tốt nghiệp do ông bị lưu ban một năm, sau đó chuyển ngành. Năm 1989, ông tiếp tục vi phạm quy chế thi nên bị hoãn công nhận tốt nghiệp hai năm.
Trước quan điểm trên của bị đơn, ông Hảo phủ nhận bị kỷ luật, cũng chưa từng nghe việc này, không nhận bất cứ quyết định nào như vậy. Ông từng có 6 học kỳ làm lớp phó học tập và thành viên Hội đồng thi đua khen thưởng của trường, một lần là đại diện của trường tham gia Hội đồng tuyển sinh của cả Bộ Giáo dục, 5 kỳ học liên tiếp đạt danh hiệu sinh viên tiên tiến.
Ông Hảo đề nghị trường cung cấp quyết định kỷ luật đó, nếu không sẽ là hành vi gian dối. "Trường cáo buộc gì tôi thì cáo buộc nhưng đưa chứng cứ tài liệu ra đây, nếu không sẽ có một phiên tòa khác, vì đó là vấn đề danh dự của con người", ông nói trong phiên tòa hôm nay.
Khi nêu quan điểm, VKS đề nghị bác tất cả yêu cầu khởi kiện của ông Hảo, tuyên trường ĐH Kinh tế Quốc dân không phải bồi thường 46 tỷ đồng cho ông Hảo.
Bản án chiều nay xác định, theo lời khai của ông Hảo thành phần hồ sơ cá nhân nộp khi nhập học gồm: lý lịch tự khai, giấy khai sinh bản chính, học bạ cấp 3 bản chính, lý lịch quân nhân bản chính, quyết định xuất ngũ bản chính.
Như vậy, hồ sơ nhập học không có sổ hộ khẩu nên không có căn cứ cho rằng trường lưu giữ tài liệu này.
Theo quy định pháp luật, sinh viên có trách nhiệm chấp hành quy chế, nội quy trường. Sinh viên trường Đại học Kinh tế Quốc dân buộc phải biết về nội quy xét tốt nghiệp và chủ động liên hệ với trường về việc nhận bằng tốt nghiệp và hồ sơ cá nhân. Việc sinh viên ra trường không đến trường làm thủ tục này không thuộc trách nhiệm của trường, TAND quận Hai Bà Trưng nêu quan điểm.
Tòa cho rằng từ năm 1989 đến 2017, không có tài liệu nào thể hiện ông Hào đã chủ động liên hệ với trường để lấy bằng hay các tài liệu trên. Tháng 8/2017, trường mới nhận được đơn đề nghị của ông. Tháng 7/2019, trường đã trao bằng và trả hồ sơ cá nhân cho ông.
Theo tòa, trường nhận đơn năm 2017 nhưng năm 2019 mới trao là chậm trễ nhưng xuất phát một phần từ trở ngại khách quan do thời gian quá lâu, nhân sự lưu trữ, quản lý hồ sơ thay đổi từng thời kỳ, trụ sở, khu làm việc thay đổi nhiều lần.
Tòa cũng viện dẫn bản án của TAND Cấp cao trong vụ kiện hành chính thứ nhất của ông Hảo, đã có hiệu lực pháp luật, thể hiện ông là sinh viên khóa 26 sau đó chuyển sang khóa 27 do vi phạm quy chế thi. Vì thế, theo quy định, ông bị hoãn tốt nghiệp 1-2 năm. Hồ sơ thể hiện hết thời hạn hoãn, ông cũng không có đơn, trong khi 8 sinh viên bị hoãn cùng đợt đã có đơn và được công nhận tốt nghiệp vào các năm sau đó.
Theo các quy định của Bộ Giáo dục và đào tạo, không phải hết thời hạn hoãn là sinh viên đương nhiên được công nhận tốt nghiệp mà cần đáp ứng các điều kiện khác và phải được xét bởi Hội đồng xét tốt nghiệp công nhận.
Ngoài lời khai của ông Hảo, theo tòa, không có tài liệu nào thể hiện việc ông đã nhiều lần đến trường đề nghị nhận bằng nhưng không được giải quyết.
Tòa vì thế nhận định việc ông Hảo cho rằng trường giữ bằng tốt nghiệp của ông suốt 30 năm là không có căn cứ. Theo Bộ luật Dân sự, trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, bên thiệt hại (ông Hảo) phải chứng minh được thiệt hại thực tế là kết quả của hành vi vi phạm pháp luật và lỗi của bên gây thiệt hại (trường).
"Như đã phân tích ở trên, việc sinh viên ra trường không đến trường để đề nghị trả bằng tốt nghiệp không thuộc trách nhiệm của trường, nên những thiệt hại ông Hảo trình bày không xuất phát từ trách nhiệm của trường", HĐXX phân tích và kết luận, không có căn cứ chấp nhận yêu cầu bồi thường của ông Hảo.
Tòa bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông.
Thanh Lam