Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ, bên cạnh những chuyến hàng vận chuyển vũ khí, lương thực ra tiền tuyến còn có những tuyến vận tải tài chính âm thầm chi viện cho miền Nam. Trong đó, tổ chức B29 thuộc Vietcombank được ví như "mạch máu đặc biệt" góp phần làm nên huyền thoại đường Hồ Chí Minh trên mặt trận hậu cần.
Một trong 5 "đường mòn Hồ Chí Minh" huyền thoại
Tháng 4/1965, khi kháng chiến chống Mỹ bước vào giai đoạn khốc liệt, theo chỉ thị của Bộ Chính trị, Ngân hàng Nhà nước đã thành lập tổ chức chuyên trách nghiệp vụ thanh toán đặc biệt với bí danh B29 tại Vietcombank.
Với lực lượng chỉ vỏn vẹn 10 người, B29 có nhiệm vụ đặc biệt: tiếp nhận, kiểm đếm và tổ chức vận chuyển nguồn ngoại tệ viện trợ từ nước ngoài vào chiến trường miền Nam, nơi từng đồng USD có thể đổi lấy thuốc men và khí tài.
Đoàn cán bộ Vietcombank làm việc với Ban Kinh tài về số liệu của Trung ương chi viện cho B2 (năm 1972). Ảnh: Vietcombank
Tại tầng hầm số 49 Lý Thái Tổ, Hà Nội, kho ngoại tệ đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước do Vietcombank phụ trách, những xấp tiền được niêm phong, kiểm đếm chính xác từng tờ, cất vào hòm sắt, bàn giao cho các lực lượng đặc nhiệm. Từ đây, hành trình xuyên Trường Sơn, vượt biển bắt đầu bằng tàu không số, xe ngụy trang, vali ngoại giao và cả những thùng mắm Bồ Hốc có mùi nồng đến mức địch cũng ngần ngại kiểm tra.
Mỗi chuyến đi đòi hỏi tuyệt đối chính xác và bảo mật, bởi chỉ cần một sơ suất nhỏ cũng có thể khiến cả chiến dịch đổ vỡ. Các cán bộ B29 mang viện trợ linh hoạt di chuyển từ Hà Nội đến Vientiane (Lào), sang Phnom Penh (Campuchia), rồi men theo vùng giải phóng, xuống đến Tây Ninh, Long An, Bến Tre... để tiếp sức cho chiến trường miền Nam, cung cấp nguồn lực cho những căn cứ kháng chiến nằm sâu trong lòng địch.
Nếu "đường mòn Hồ Chí Minh" là biểu tượng của vận tải quân sự, thì B29 là tuyến vận tải tài chính đặc biệt, một trong 5 tuyến chi viện chiến lược được Đảng, Nhà nước tin tưởng, góp phần quan trọng vào công cuộc thống nhất đất nước.
Vươn lên số một ngành ngân hàng
Khi chiến tranh kết thúc, B29 hoàn thành sứ mệnh lịch sử, song những giá trị về kỷ luật, niềm tin và trách nhiệm tiếp tục được Vietcombank duy trì trong thời bình, trở thành nền tảng cho quá trình đổi mới và hiện đại hóa.
Từ những năm đầu đổi mới, ngân hàng tiên phong thực hiện nhiều cải cách: phát hành phiếu ngoại tệ gốc đồng Việt Nam để chống lạm phát, đưa công nghệ thẻ thông minh vào sử dụng từ năm 1993, ứng dụng telex, kết nối mạng SWIFT để cập nhật giá cả quốc tế trong bối cảnh hạ tầng viễn thông còn nhiều khó khăn.
Trung tâm thanh toán Vietcombank thập niên 90 của thế kỷ XX. Ảnh: Vietcombank
Năm 2005, Vietcombank ghi dấu ấn trên thị trường vốn khi phát hành 3,6 triệu trái phiếu, thu về hơn 1.300 tỷ đồng trong vài phút. Năm 2009, cổ phiếu VCB chính thức niêm yết, trở thành cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất thị trường chứng khoán Việt Nam thời điểm đó, trên 56.000 tỷ đồng.
Sau 62 năm, từ một tổ chức được thành lập với sứ mệnh vận chuyển ngoại tệ cho chiến trường, Vietcombank đã vươn lên trở thành ngân hàng lớn nhất Việt Nam về lợi nhuận, dẫn đầu về vốn hóa thị trường, quản trị theo chuẩn mực quốc tế.
Đến 30/6/2025, tổng tài sản Vietcombank đạt hơn 2,2 triệu tỷ đồng, gấp 72 lần so với mức 30.479 tỷ đồng năm 1985. Vốn điều lệ đạt 83.600 tỷ đồng, cao nhất hệ thống các tổ chức tín dụng, trong khi năm 1985 chỉ là 0,5 triệu đồng. Tỷ lệ nợ xấu luôn được giữ dưới 1%, tỷ lệ bao phủ nợ xấu đạt khoảng 213%, cao nhất toàn ngành.
Không chỉ mở rộng về quy mô, Vietcombank giữ vai trò chủ lực trong thực thi chính sách tiền tệ quốc gia và các nhiệm vụ do Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước giao, góp phần bảo đảm an ninh tiền tệ và phát triển hệ thống ngân hàng.
Vietcombank được trao tặng nhiều phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là danh hiệu Anh hùng lao động (năm 2023). Ảnh: Vietcombank
Giai đoạn 2020-2025, Vietcombank nộp ngân sách hơn 62.000 tỷ đồng, cao nhất ngành. Mỗi năm, ngân hàng dành hàng trăm tỷ đồng hỗ trợ cho y tế, giáo dục, nhà ở xã hội và hạ tầng thiết yếu, đồng thời tài trợ nhiều dự án trọng điểm như sân bay Long Thành, các dự án năng lượng tái tạo, giao thông thông minh.
Tại Đại hội Đảng bộ Vietcombank nhiệm kỳ 2025-2030, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhận định: "Thành công của Vietcombank không chỉ là thành công của một doanh nghiệp, mà còn là sự gia tăng tài sản và uy tín quốc gia".
Thời gian tới, Vietcombank đặt mục tiêu phát triển theo hướng ngân hàng xanh, đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế và lấy con người làm trung tâm, hướng tới trở thành tổ chức tài chính chuẩn mực, góp phần đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045.
Minh Ngọc