Bốn nhà khoa học Mỹ thắng giải cao nhất VinFuture 2025

Tiết mục do Dàn hợp xướng Việt Nam thể hiện, với giọng hát đồng ca vang vọng, tiết mục mở ra thông điệp mạnh mẽ về quyền được là chính mình, khẳng định giá trị của mỗi cá nhân trong cộng đồng. Thông điệp "Chúng ta khác biệt, nhưng chúng ta đều đáng giá" vang lên như một lời khẳng định đầy tự hào, truyền cảm hứng cho khán giả về sự tôn trọng, thấu hiểu và yêu thương. Đây là lời nhắn gửi mạnh mẽ về niềm tin vào bản thân, khát vọng sống tích cực trong xã hội hiện đại.

Tiết mục đồng thời kết thúc lễ trao giải VinFuture 2025.

Trên sân khấu nhận giải, TS Douglas R. Lowy cho biết những kết quả nghiên cứu của nhóm có thể cứu hơn 250.000 người mỗi năm, phần lớn là phụ nữ ở các quốc gia nghèo. Thành tựu này có được nhờ sự hỗ trợ hào phóng từ Quốc hội Mỹ dành cho các chương trình nghiên cứu. "Khi John và tôi bắt đầu hành trình này, chúng tôi không nghĩ rằng nỗ lực của mình sẽ dẫn tới một loại vaccine thành công như vậy. Đó là sự may mắn và trùng hợp kinh ngạc", ông nói.

Ông nhấn mạnh khoa học luôn bắt đầu bằng giả thuyết, nhưng phải có bằng chứng để chứng minh giả thuyết đó đúng. Nhờ Tiến sĩ Aimée Kreimer, nhóm đã có thể tiến hành thử nghiệm và chứng minh chỉ một liều vaccine HPV vẫn mang lại hiệu quả phòng ngừa dài hạn. "Những kết quả gần đây cho thấy một liều có hiệu quả tương đương hai liều. Tôi cảm ơn Quỹ VinFuture và những người đại diện đã trao cho chúng tôi vinh dự này", TS Douglas R. Lowy nói thêm.

TS John T. Schiller - một trong những chủ nhân của giải thưởng chính xem đây là dự án quan trọng nhất trong sự nghiệp khoa học của mình. "Chúng tôi bắt đầu với niềm đam mê khám phá, nhưng những gì thu được vượt xa kỳ vọng. Mục tiêu ban đầu chỉ là trả lời các câu hỏi khoa học cơ bản, sau đó mới mở đường cho một loại vaccine quan trọng như HPV", ông nói.

Vị tiến sĩ nhấn mạnh thành công này đến từ nỗ lực của rất nhiều người, đặc biệt là các công ty sẵn sàng đầu tư vốn ngay từ giai đoạn đầu dù khi đó chưa có bất kỳ vaccine nào phòng bệnh lây qua đường tình dục. "May mắn là chúng tôi đã thành công. Tôi biết ơn những ai đã tin tưởng và đồng hành", ông nói.

TS Aimée R. Kreimer cho biết HPV là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư cổ tử cung. Việc phát triển vaccine có thể loại bỏ căn bệnh này cùng một số ung thư khác. "Tôi làm điều này vì muốn mang lại điều tốt đẹp hơn cho phụ nữ và cho con cái chúng ta", bà chia sẻ.

Bà nói không kỳ vọng nhận giải thưởng, nhưng VinFuture mang lại cho bà ý nghĩa đặc biệt. Bà tin vào sức mạnh của khoa học tập thể và khẳng định mình không thể đạt được thành tựu này nếu thiếu sự hợp tác của nhiều đồng nghiệp. Bà gửi lời cảm ơn tới chồng, con và những người đã hỗ trợ bà trong nhiều khía cạnh của cuộc sống.

GS Maura L. Gillison cho biết mình may mắn được làm việc trong một nhóm luôn nỗ lực cải thiện chất lượng điều trị. Bà dành sự tri ân cho đội ngũ cộng sự và hàng nghìn bệnh nhân đã tham gia các nghiên cứu lâm sàng trong suốt quá trình. Bà cũng gửi lời cảm ơn Quỹ Vinfuture và Hội đồng giải thưởng vì vinh dự lớn, đồng thời gửi lời cảm ơn tới đội ngũ phòng thí nghiệm đã làm việc bền bỉ. "Quan trọng nhất, tôi muốn cảm ơn gia đình - chồng và con tôi vì sự ủng hộ vô giá mà họ dành cho tôi", bà nói.

Giải thưởng chính VinFuture 2025 trị giá 3 triệu USD được trao cho TS Douglas R. Lowy, TS John T. Schiller, TS Aimée R. Kreimer và GS Maura L. Gillison (Mỹ) vì những khám phá và phát triển vaccine HPV nhằm phòng ngừa các khối u do vi-rút papilloma ở người (HPV) gây ra.

Các nghiên cứu nền tảng về protein capsid của virus papilloma ở người do TS Lowy và TS Schiller thực hiện đã dẫn đến sự phát triển của các loại vaccine HPV hiệu quả cao, ngăn ngừa hàng triệu ca ung thư cổ tử cung, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển. Tiếp đó, phác đồ tiêm chủng liều đơn của TS Kreimer đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị áp dụng - đã mở rộng đáng kể khả năng tiếp cận vaccine tới người dân.

Song song, các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm dịch tễ học của GS Gillison và TS Kreimer cũng xác định mối liên hệ giữa HPV và ung thư vùng đầu - cổ, một mối đe dọa ung thư đáng chú ý có thể giảm thiểu nhờ tiêm vaccine HPV. Thành tựu của họ sẽ tiếp tục cứu sống hàng triệu người trong nhiều thập kỷ tới.

Xen lẫn phần vinh danh, màn trình diễn tiếp theo với ca khúc Good Job của nghệ sĩ Alicia Keys là một khoảnh khắc giàu cảm xúc, truyền tải thông điệp nhân văn sâu sắc. Ngồi bên cây đàn piano, Alicia Keys cất giọng hát ấm áp, giàu nội lực, cùng ban nhạc tạo nên không gian âm nhạc chân thành và gần gũi. Điểm nhấn đặc biệt của tiết mục là sự kết hợp với công nghệ kinetic rings, những vòng ánh sáng chuyển động uyển chuyển theo từng giai điệu, tạo hiệu ứng thị giác đầy ấn tượng, như biểu tượng cho sự kết nối và sức mạnh cộng đồng.

Âm nhạc của Alicia Keys trong Good Job không chỉ ca ngợi những con người bình dị, thầm lặng nhưng kiên cường, mà còn nhắn gửi về niềm hy vọng, tình người trong những thời khắc khó khăn nhất. Hình ảnh kinetic rings xoay chuyển, hòa cùng tiếng đàn và giọng hát, gợi mở cảm giác về sự đoàn kết, về những vòng tay nối liền nhau để cùng vượt qua thử thách.

Giải đặc biệt VinFuture 2025 dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới thuộc về GS Venkatesan Sundaresan (Đại học California, Davis, Mỹ), GS Raphaël Mercier (Viện Max Planck về Nghiên cứu Phối giống thực vật, Đức), TS Emmanuel Guiderdoni (Trung tâm Nghiên cứu quốc tế vì sự phát triển nông nghiệp CIRAD, Pháp), TS Imtiyaz Khanday (Đại học California - Davis, Mỹ) và TS Delphine Mieulet (Trung tâm Nghiên cứu quốc tế vì sự phát triển nông nghiệp CIRAD, Pháp).

Phát biểu sau khi nhận giải, GS Raphaël Mercier bày tỏ vinh dự khi được nhận giải thưởng và chia sẻ phần thưởng với bốn đồng nghiệp, những người bạn gắn bó trong suốt quá trình nghiên cứu. Ông gửi lời cảm ơn tới các kỹ thuật viên và nghiên cứu sinh đã đóng góp cho nhiều giai đoạn của công trình. Ông cho biết giải thưởng mang hai ý nghĩa lớn: sự ghi nhận mối liên hệ giữa nghiên cứu cơ bản và ứng dụng, đồng thời tôn vinh giá trị của những câu hỏi nền tảng - chẳng hạn vì sao các cá thể lại khác nhau, và điều tương tự diễn ra ở cây trồng. Chính hiểu biết này đã mở đường cho các phát hiện được vinh danh. Ông tri ân đồng nghiệp, cơ quan nghiên cứu, cùng người bạn đời và con gái - những người luôn tin tưởng và đồng hành cùng mình.

GS Venkatesan Sundaresan chia sẻ niềm vinh dự khi nhận Giải thưởng VinFuture. Ông cho biết một câu hỏi khoa học rất đơn giản đã dẫn đến những ứng dụng quan trọng trong nông nghiệp ngày nay, cho thấy sức mạnh của nghiên cứu cơ bản khi được tiếp cận bằng tư duy cởi mở. Ông cảm kích sự ghi nhận của Quỹ VinFuture và hy vọng giải thưởng trở thành nguồn cảm hứng để người trẻ tiếp tục theo đuổi khoa học, phụng sự nhân loại. Ông nhấn mạnh rằng khoa học không phải hành trình đơn độc mà là kết quả của sự hợp tác rộng mở, đồng thời bày tỏ sự biết ơn đối với vợ và con trai luôn thấu hiểu, ủng hộ trong nhiều năm.

TS Emmanuel Guiderdoni cho biết nhóm nghiên cứu nông nghiệp của Pháp thường xuyên hợp tác với các quốc gia phía Nam và trân trọng khi được vinh danh tại Việt Nam. Ông chia sẻ giải thưởng với toàn bộ đội ngũ - những người không thể có mặt trong lễ trao giải, và gửi lời cảm ơn tới người vợ cùng các con đã đồng hành.

TS. Delphine Mieulet khẳng định niềm tin rằng khoa học có thể thay đổi cuộc sống. Nhiều năm qua, bà tập trung nghiên cứu di truyền và chọn giống lúa, loại cây đảm nhiệm trọng trách nuôi sống phần lớn dân số thế giới. Bà từng đào tạo các nhà khoa học trẻ và mang các thành tựu khoa học đến trực tiếp với nông dân. Việc phát triển giống lai có năng suất cao hơn – dù là ý tưởng đơn giản – nhưng mang sức mạnh lớn khi được hiện thực hóa, góp phần chứng minh khoa học có thể phụng sự nhân loại.

TS Imtiyaz Khanday nhấn mạnh giá trị của giải thưởng như lời ghi nhận cho những đột phá khoa học giúp nông dân trồng giống lai mà không đánh mất năng suất. Ông cho rằng những công nghệ này có vai trò thiết yếu đối với nông nghiệp, giúp tri thức khoa học lan tỏa đến mọi cánh đồng và cộng đồng. Ông gửi lời tri ân tới những người thầy, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình - những người đã hỗ trợ và đồng hành trong hành trình nghiên cứu.

Màn trình diễn của ca sĩ Alicia Keys với hai ca khúc Girl on Fire và If I Ain’t Got You là điểm nhấn cảm xúc và bùng nổ. Ngay từ những giai điệu đầu tiên của Girl on Fire, khán giả được cuốn vào nguồn năng lượng mạnh mẽ, rực cháy mà Alicia Keys mang đến, khẳng định hình ảnh người phụ nữ kiên cường, đầy cảm hứng.

Sau phần mở màn bùng nổ, Alicia Keys tiếp tục đưa khán giả đến với những cung bậc sâu lắng qua If I Ain’t Got You. Đây là ca khúc nổi tiếng gắn liền với tên tuổi của cô, được thể hiện bằng chất giọng giàu cảm xúc và kỹ thuật piano tinh tế.

Alicia Keys, 44 tuổi, là ca sĩ, nhạc sĩ và nghệ sĩ piano người Mỹ. Cô nổi tiếng toàn cầu với chất giọng soul mạnh mẽ và kỹ năng piano điêu luyện, từng giành 17 giải Grammy nhờ các bản hit như Fallin’, No One và If I Ain’t Got You. Nữ ca sĩ tham gia nhiều hoạt động xã hội và nghệ thuật, khẳng định vị thế một trong những nghệ sĩ có ảnh hưởng lớn nhất thế giới.

Trong phần giao lưu dưới sân khấu của GS Quarraisha Abdool Karim - chủ nhân Giải đặc biệt VinFuture 2021 dành cho nhà khoa học nữ đến từ các quốc gia đang phát triển và là thành viên Hội đồng Sơ khảo VinFuture, bà nhấn mạnh đây là khoảnh khắc "nhìn lại những thành tựu mà khoa học đã mang lại cho nhân loại". "Khi một quốc gia đầu tư nghiêm túc vào khoa học, quốc gia đó sẽ phát triển bền vững và mạnh mẽ hơn", bà nói.

Theo bà, VinFuture không chỉ là nơi vinh danh các phát kiến xuất sắc mà còn là cơ hội để tôn trọng, khích lệ và củng cố niềm tin vào vai trò của khoa học trong việc phụng sự con người. Giữa những thách thức toàn cầu ngày càng phức tạp - những vấn đề không thể giải quyết bằng các giải pháp nhanh chóng, các nhà khoa học được tôn vinh tại VinFuture chính là nguồn cảm hứng lớn. Họ cho thấy trí tuệ và sự bền bỉ có thể mở đường cho một tương lai tốt đẹp hơn cho các thế hệ mai sau.

Bà bày tỏ hy vọng trong tương lai sẽ có thêm nhiều nhà khoa học Việt Nam được xướng tên trên sân khấu, có giải thưởng riêng dành cho họ, đóng góp vào kho tàng tri thức và tiến bộ chung của thế giới.

Giải đặc biệt VinFuture 2025 dành cho nhà khoa học nữ được trao cho GS Mary-Claire King (Mỹ) vì sự phát hiện gene BRCA1 liên quan đến nguy cơ ung thư vú và buồng trứng, đặt nền móng cho các xét nghiệm di truyền, chương trình tầm soát và điều trị theo hướng cá thể hóa.

Giáo sư Mary-Claire King đã phát hiện rằng các đột biến trong gene BRCA1 có liên quan đến sự phát triển của ung thư vú và buồng trứng, đặt nền móng cho xét nghiệm di truyền, tầm soát ung thư và y học cá thể hóa. Bằng cách nghiên cứu các gia đình có nhiều thành viên mắc ung thư vú khởi phát sớm, Giáo sư King đã thành công trong việc xác định vị trí của gene BRCA1 tại một vùng nhiễm sắc thể cụ thể (nhiễm sắc thể 17q21) vào năm 1990, trước khi bộ gene người được giải mã. Việc phát hiện ra các đột biến BRCA1 và ảnh hưởng của chúng đối với ung thư vú và buồng trứng đã khẳng định chắc chắn khái niệm về tính di truyền của nguy cơ ung thư, đồng thời đặt nền tảng cho lĩnh vực di truyền học ứng dụng trong điều trị ung thư.

Chia sẻ về giải thưởng, GS Mary-Claire King cho biết 50 năm trước, việc một phụ nữ Mỹ ở thế hệ của bà nhận được sự công nhận như ngày hôm nay là điều không tưởng. Bà nói vinh dự lớn nhất của mình là góp phần giúp phòng ngừa ung thư vú và ung thư buồng trứng cho nhiều phụ nữ.

Bà cũng bất ngờ khi được vinh danh ở hạng mục dành cho nhà khoa học nữ, bởi theo bà, các phát kiến của nhà khoa học nam hay nữ đều có giá trị như nhau, và những thành tựu trong phòng thí nghiệm của bà không khác biệt gì so với đồng nghiệp.

"Nhiều phụ nữ chúng ta đang làm được những điều quan trọng. Tôi mong muốn truyền cảm hứng để các nhà khoa học trẻ tiếp tục bước đi trên con đường này", bà nói.

Giáo sư Mary-Claire King là một nhà di truyền học tại Đại học Washington, thành phố Seattle, Mỹ. Bà sinh ra và lớn lên ở Chicago, nhận bằng Cử nhân Toán học tại Carleton College, bằng Tiến sĩ Di truyền học tại Đại học California, Berkeley, và hoàn thành chương trình nghiên cứu sau tiến sĩ tại Đại học California, San Francisco. Bà từng là giáo sư tại Đại học California, Berkeley từ năm 1976 đến 1995 và giảng dạy tại Đại học Washington từ năm 1995 đến nay.

Giáo sư King đã tham gia nhiều hội đồng và ủy ban nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH). Bà cũng từng là cố vấn cho Ủy ban về Người Mất Tích của Cộng hòa Argentina và thực hiện xét nghiệm ADN phục vụ điều tra cho các Tòa án Hình sự Quốc tế của Liên Hợp Quốc. Bà từng là Chủ tịch Hiệp hội Di truyền Mỹ và là thành viên Hội đồng Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ (NAS). Ngoài NAS, Giáo sư King còn là thành viên của Viện Hàn lâm Nghệ thuật và Khoa học Mỹ, Viện Hàn lâm Y học Quốc gia Mỹ, Hội Triết học Mỹ, và là thành viên nước ngoài của Viện Hàn lâm Khoa học Pháp. Các giải thưởng danh giá mà bà nhận được bao gồm: Giải thưởng Di truyền học của Quỹ Gruber, Giải thưởng Dan David (Israel), Giải thưởng Shaw (Hong Kong), Giải thưởng Lasker cho Nghiên cứu Y học, và Huân chương Khoa học Quốc gia Mỹ.

Màn trình diễn violin House of Batch của nghệ sĩ Ezinma Ramsay kết hợp sáng tạo giữa âm nhạc cổ điển và công nghệ hiện đại, mang đến trải nghiệm nghệ thuật mới mẻ cho khán giả. Với phong cách biểu diễn mạnh mẽ, giàu cảm xúc, Ezinma đã thổi hồn vào từng nốt nhạc, biến cây đàn violin trở thành cầu nối giữa truyền thống và tương lai. Điểm nhấn đặc biệt của tiết mục chính là việc ứng dụng công nghệ Holofan Kinetic, tạo nên những hiệu ứng hình ảnh visual sống động, chuyển động theo từng giai điệu, khiến không gian sân khấu trở thành một bức tranh đa chiều.

Qua House of Batch, Ezinma Ramsay truyền tải tinh thần tiên phong, khuyến khích con người vượt qua giới hạn để tìm kiếm những khả năng mới. Màn trình diễn giàu tính nghệ thuật, mang ý nghĩa biểu tượng, để lại ấn tượng mạnh mẽ về sự giao thoa giữa âm nhạc và khoa học trong thời đại mới.

Ezinma Ramsay, 34 tuổi, đến từ Mỹ, là nghệ sĩ violin nổi tiếng với phong cách kết hợp cổ điển và hip hop, từng gây chú ý khi biểu diễn cùng ca sĩ Beyoncé tại Coachella 2018 và trong tour Formation. Thành tựu nổi bật của Ezinma còn bao gồm việc ký hợp đồng với Universal Music Classics, phát hành các sản phẩm solo, và trở thành gương mặt tiên phong đưa violin đến gần hơn với khán giả trẻ toàn cầu.