Ngày 30/7, Bộ Công an phối hợp Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và TP Huế tổ chức lễ phát động toàn dân phòng, chống mua bán người với chủ đề Mua bán người là tội phạm có tổ chức - Hãy chấm dứt sự bóc lột.
Tham dự buổi lễ, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình đánh giá, tình hình tội phạm mua bán người trên thế giới và Việt Nam diễn biến khá phức tạp. Loại tội phạm này không chỉ trực tiếp xâm phạm nghiêm trọng đến quyền con người và phẩm giá của mỗi cá nhân, mà còn tác động tiêu cực đến nhiều mặt của đời sống xã hội.
Ông kêu gọi mỗi gia đình, từng cá nhân hành động quyết liệt, thiết thực, chung tay loại trừ tội phạm nguy hiểm này, bảo vệ sự an lành cho phụ nữ và trẻ em.
Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình phát động phòng chống tội phạm mua bán người. Ảnh: Võ Thạnh
Thống kê của Bộ Công an cho thấy tội phạm mua bán người có xu hướng tăng và ngày càng tinh vi. Năm 2024, cả nước điều tra 163 vụ, 455 nghi phạm, 500 nạn nhân; khởi tố mới 91 vụ với 237 nghi phạm, 336 nạn nhân. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng đã khởi tố, điều tra 120 vụ với 365 nghi phạm, thụ lý mới 34 vụ với 101 nghi phạm.
Nạn nhân chủ yếu là nữ giới, chiếm 66,67%; không có người nước ngoài hay người khuyết tật. Trong số 22 vụ do Cảnh sát hình sự khởi tố mới, 28% nạn nhân bị mua bán ra nước ngoài, 72% bị mua bán trong nước.
Tội phạm mua bán người đã dụ dỗ "việc nhẹ lương cao", lấy chồng nước ngoài hưởng cuộc sống giàu sang hoặc lợi dụng sự khó khăn về kinh tế và lệ thuộc của nạn nhân (vay tiền, không có khả năng trả nợ), cưỡng bức, khống chế, ép buộc nạn nhân ra nước ngoài làm việc trả nợ. Các nghi phạm thường dùng vỏ bọc là các "đại lý" ở nước ngoài phụ trách việc tìm kiếm, dẫn người từ Việt Nam sang làm nguồn lao động cho các trung tâm lừa đảo trực tuyến, nhận tiền giới thiệu lên tới hàng trăm triệu đồng.
Các nghi phạm tổ chức đưa nạn nhân xuất cảnh bất hợp pháp qua các đường mòn, lối mở khu vực biên giới và bán sang nước ngoài làm việc, làm vợ bất hợp pháp để thu lợi bất chính. Trong nước, tình trạng mua bán trẻ sơ sinh qua mạng gia tăng, lợi dụng hình thức cho - nhận con nuôi, làm giả giấy tờ để hợp pháp hóa thủ tục, nhằm trục lợi bất chính.
Từ đầu năm đến nay, Tổng đài 1900 96 96 80 của Ngôi nhà Bình yên (Trung tâm Phụ nữ và Phát triển - Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam) đã tiếp nhận 1.211 cuộc gọi, tăng gần 70% so với cùng kỳ năm ngoái, và thực hiện 1.600 lượt tham vấn, đạt 85%.
Công an khuyến cáo người dân, nếu lỡ trở thành nạn nhân của tội phạm buôn bán người, cần báo tin cho người thân hoặc cơ quan chức năng gần nhất; sử dụng tính năng SOS trên điện thoại. Ảnh: Quốc Thắng
Nhận diện 5 'bẫy' mua bán người
Công an TP HCM vừa chỉ ra những cái "bẫy" mua bán người và hướng dẫn người dân kỹ năng phòng ngừa, trong bối cảnh mạng xã hội phức tạp khiến bất kỳ ai thiếu cảnh giác cũng có thể trở thành nạn nhân. "Trong thời đại số, sự cảnh giác và bình tĩnh của người dân chính là bức tường lửa mạnh nhất để ngăn chặn tội phạm mạng đang ngày càng biến hóa tinh vi", một cán bộ điều tra nói với VnExpress.
Bẫy nhân đạo: quá trình điều tra, cảnh sát nhận thấy gần đây, nhiều phụ nữ mang thai ngoài ý muốn, không nơi nương tựa, bị các băng tội phạm tiếp cận với lời đề nghị giúp đỡ, cho ăn ở, nuôi dưỡng. Tuy nhiên, sau khi tạo dựng niềm tin, những kẻ này sẽ ép người mẹ này sinh con, rồi làm giấy tờ hợp pháp để đưa đứa trẻ đi bán, dưới vỏ bọc "nhận nuôi nhân đạo".
"Tình trạng buôn bán trẻ sơ sinh thông qua các hình thức trá hình này đang diễn ra âm thầm nhưng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng và tương lai của nạn nhân", cơ quan điều tra cho hay.
Để phòng tránh, công an khuyến cáo phụ nữ mang thai ngoài ý muốn hãy đến cơ sở bảo trợ xã hội, hội phụ nữ địa phương khi khó khăn; không phụ thuộc vào sự giúp đỡ từ người lạ không rõ lai lịch.
Bẫy hôn nhân và du lịch: tội phạm tán tỉnh qua mạng, hứa hẹn cuộc sống sung túc, rủ đi du lịch, ra mắt gia đình hoặc môi giới kết hôn với người nước ngoài (Trung Quốc, Hàn Quốc... Thực tế, nạn nhân bị lừa bán qua biên giới làm vợ, nô lệ tình dục hoặc bị ép làm việc trong các ổ mại dâm.
Cảnh sát cho rằng người dân cần cảnh giác với các mối quan hệ trực tuyến hứa hẹn đổi đời; không đi du lịch, kết hôn hoặc ra nước ngoài theo lời rủ rê thiếu rõ ràng; chia sẻ kế hoạch với gia đình, bạn bè và giữ liên lạc liên tục.
Việc nhẹ lương cao: các băng tội phạm đăng tin tuyển dụng lương cao, không yêu cầu bằng cấp, kết bạn Zalo, Facebook, Telegram, hướng dẫn nạn nhân ra biên giới để có người đón.
Thực chất, nạn nhân bị bán cho các tổ chức tội phạm ở Campuchia, Lào, Myanmar, bị ép lừa đảo qua mạng, đánh bạc, rửa tiền, vận chuyển hàng cấm.
Nếu chống đối sẽ bị đánh đập, cưỡng bức, đòi tiền chuộc hoặc bán lại nhiều lần. Việt Nam còn bị lợi dụng làm địa bàn trung chuyển để lừa người nước ngoài.
Theo công an, đây là chiêu lừa "rất cũ" nhưng vẫn còn nhiều người mắc phải. Người dân không nên tin vào việc làm lương cao, tuyển dụng dễ dãi trên mạng; xác minh rõ địa điểm, tổ chức tuyển dụng, phương tiện di chuyển; báo cho gia đình biết lịch trình trước khi đi xa, luôn giữ liên lạc.
Bẫy nợ và việc hấp dẫn: tội phạm tiếp cận nữ sinh, sinh viên xa nhà, công nhân trẻ, dụ vay tiền, mua đồ hiệu, thuê nhà, trả học phí để tạo bẫy nợ; hoặc mời làm ở quán bar, karaoke, nhà hàng với thu nhập cao. Khi nạn nhân không trả được nợ hoặc đã nhận việc, chúng ép làm tại cơ sở trá hình, bóc lột tình dục, giam lỏng và đánh đập nếu phản kháng.
Để phòng tránh, người dân không vay mượn, nhận hỗ trợ tiền bạc từ người lạ hoặc mới quen; thận trọng với lời mời làm việc tại quán bar, karaoke, nhà hàng; giữ kết nối với gia đình và bạn bè để được cảnh báo kịp thời.
Bẫy hiến tạng nhân đạo: tội phạm lợi dụng khó khăn kinh tế, dụ nạn nhân bán một phần cơ thể như gan, thận với giá cao. Đây là chiêu kích thích lòng tham bằng việc hứa giá gấp 3-4 lần, khiến nạn nhân tự nguyện sang Thái Lan, Campuchia. Tại đây, chúng khống chế, lấy nội tạng mà không trả tiền, hoặc bán thẳng cho các công ty lừa đảo, sòng bạc. Nhiều nạn nhân bị lấy nhiều bộ phận hơn thỏa thuận, dẫn đến tàn phế hoặc tử vong.
Người dân không nên tin vào lời mời bán nội tạng với giá cao; liên hệ cơ quan chức năng hoặc tổ chức xã hội nếu gặp khó khăn tài chính, tránh tự ý sang nước ngoài.
Kỹ năng ứng phó khi trở thành nạn nhân
Giữ bình tĩnh, bí mật, không để nghi phạm nghi ngờ; ghi nhớ địa điểm, đặc điểm của tội phạm, biển số xe; báo tin cho người thân hoặc cơ quan chức năng gần nhất, tìm cách thoát ra nơi an toàn; không tự giải cứu người khác vì dễ gặp nguy hiểm; sử dụng tính năng SOS trên điện thoại.
Ngoài ra, người dân cũng có thể gọi Tổng đài quốc gia 111 miễn phí 24/7 để được tư vấn và hỗ trợ khẩn cấp.
Võ Thạnh - Quốc Thắng