Gửi câu hỏi đến Phó thủ tướng sáng 20/6, đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh nêu vấn đề việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp là bước đi quan trọng nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ nhân dân. Đây là hoạt động lớn, tác động sâu rộng đến chính trị cơ sở.
Dù đang được triển khai khẩn trương, quyết liệt, nhưng địa phương còn nhiều vướng mắc, rất cần Chính phủ chỉ đạo tháo gỡ như tổ chức bộ máy, bố trí cán bộ dôi dư, sắp xếp lại trụ sở, tài sản công. "Xin hỏi Phó thủ tướng có giải pháp trọng tâm gì để chỉ đạo, đảm bảo bộ máy vận hành hiệu quả, thông suốt, không bị gián đoạn thủ tục hành chính", bà Trinh chất vấn.
Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình trả lời đúng là việc sắp xếp lại giang sơn, tổ chức chính quyền địa phương là chủ trương rất lớn được xã hội hoan nghênh. Chủ trương này hướng đến nhiều mục tiêu, trong đó có cả hỗ trợ tăng trưởng. Việc sắp xếp lại chính quyền hai cấp sẽ tạo ra bộ máy chính quyền địa phương gần dân, xóa bỏ khâu trung gian. Việt Nam sẽ có quy mô và không gian phát triển kinh tế đa dạng, đủ lớn, đủ sức cạnh tranh trong nước và quốc tế. Đất nước sẽ có một bộ máy Nhà nước tinh gọn, cán bộ được lựa chọn và biên chế tinh giản.
Tuy vậy, ông Bình cho hay chính quyền địa phương hai cấp từ 1/7 mới được triển khai, chắc chắn quá trình vận hành sẽ có những khó khăn. Điều này Đảng, Chính phủ, Quốc hội đã lường trước.
Trực tiếp phiên trả lời chất vấn sáng 20/6. Video: VTV
Để tháo gỡ khó khăn cho mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Chính phủ khẩn trương xây dựng, hoàn thành hệ thống nghị định để tăng phân cấp, phân quyền cho địa phương. Đây là nguyện vọng nhiều năm nay. Song việc ngay một lúc cấp xã tiếp nhận và vận hành hơn hàng trăm nhiệm vụ của cấp tỉnh và huyện chuyển về "không phải là chuyện dễ dàng".
Chính phủ đã tổ chức hội nghị tập huấn toàn quốc, có cơ chế giải đáp thắc mắc của người dân, doanh nghiệp; thiết lập đường dây nóng, công khai toàn quốc để người dân có nhu cầu hỏi về dịch vụ công. Ứng dụng trợ lý ảo (AI) có thể cung cấp 1.800 thông tin về các dịch vụ công cho người dân, giải đáp ngay nhiều câu hỏi của chính quyền cơ sở nếu quan tâm đến chức năng nhiệm vụ, thủ tục hành chính.
Chính phủ duy trì việc kiểm tra các Ban chỉ đạo hướng dẫn địa phương, định kỳ địa phương tập hợp, báo cáo để tháo gỡ. Bộ Chính trị duy trì 19 đoàn do các Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư làm trưởng đoàn theo sát địa phương trong suốt quá trình vận hành chính quyền địa phương hai cấp, kịp thời giải đáp khó khăn.
Về công tác cán bộ, để giảm áp lực cho trung tâm hành chính, một bộ phận cán bộ cấp tỉnh ở nơi sáp nhập sẽ được duy trì, đảm bảo sát cơ sở, nắm bắt kịp thời, kiểm soát tình hình tại chỗ. Cán bộ ở cơ sở mới sẽ được bố trí chỗ ở, chỗ học cho con em, có xe đưa đón đi về cuối tuần miễn phí...
Liên quan đến sáp nhập tỉnh thành, đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung nêu thực trạng giá nhà tại các địa phương sau sáp nhập tỉnh, thành phố đã tăng, gây khó khăn cho người lao động, cán bộ khi chuyển tới nơi công tác mới. "Giải pháp và hỗ trợ của Chính phủ, địa phương thế nào để các cán bộ công chức, viên chức yên tâm công tác?", bà hỏi.
Đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội
Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cho rằng giá nhà tăng theo quan hệ cung - cầu trên thị trường. Khi một địa phương được chọn, trở thành trung tâm hành chính mới thì việc tăng giá nhà tại đây là dễ hiểu. Còn với địa phương không được chọn làm trung tâm hành chính mới, giá nhà ở sẽ giảm.
Ông cho biết Chính phủ đã chỉ đạo các địa phương được chọn là trung tâm hành chính mới có giải pháp hỗ trợ cán bộ công chức, như lấy trụ sở dôi dư, ký túc xá sinh viên, nhà ở xã hội... bố trí thành nơi ở cho cán bộ sau sáp nhập tỉnh thành. Còn việc kiểm soát giá nhà lên, xuống, Phó thủ tướng cho biết Chính phủ sẽ có giải pháp tổng thể để "không có đầu cơ, trục lợi giá nhà, đất".
Trong báo cáo thị trường quý I, Bộ Xây dựng cho biết giao dịch nhà ở và đất nền có nhiều biến động so với quý trước do thông tin sáp nhập các tỉnh, thành. Bộ cho biết các tỉnh thành có thông tin là nơi đặt cơ quan hành chính mới, mặt bằng giá đất bị đẩy lên cao.
Ví dụ, tại Phú Thọ, một số khu dân cư, thậm chí cả khu đô thị bị bỏ hoang tại các phường Vân Phú, Trưng Vương, Thọ Sơn, Thanh Miếu, Gia Cẩm được rao bán với giá đất tăng 20-30% so cùng kỳ năm trước. Tại Hải Phòng, đất nền tại Kiến Thụy, An Đồng, Thủy Nguyên được chào giá tăng 15-20%. Tương tự, ở phía Nam, giá bán đất nền một số khu vực thuộc Nhơn Trạch (Đồng Nai) tăng khoảng 20-30%, có nơi tăng trên 40% so cùng kỳ năm 2024.
Theo Bộ Xây dựng, đà tăng về giá và lượng giao dịch đất nền có yếu tố đầu cơ, tiềm ẩn nhiểu rủi ro cho thị trường. Cơ quan quản lý tại nhiều địa phương đã cảnh báo tình trạng trên, đồng thời tăng cường kiểm soát, quản lý thị trường.
Giải quyết xong các vụ khiếu kiện kéo dài trước 30/6
Đại biểu Trần Văn Tiến chất vấn thời gian qua công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo có nhiều chuyển biến tích cực, nhưng thực tế vẫn còn không ít vụ phức tạp, kéo dài nhiều năm chưa được giải quyết, nhất là liên quan đến đất đai, giải phóng mặt bằng... gây bức xúc, khiếu kiện đông người. Một số nơi có biểu hiện né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, không đối thoại với người dân.
"Đề nghị Phó thủ tướng cho biết các giải pháp trọng tâm để giải quyết dứt điểm các vụ khiếu kiện kéo dài để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, giữ vững ổn định xã hội", ông Tiến nêu câu hỏi.
Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cho biết "đây là vấn đề nóng". Theo tổng hợp đến nay có 226 vụ kiện kéo dài, vượt cấp. Tổng Bí thư Tô Lâm từng yêu cầu trước 30/6 phải giải quyết xong. Chính phủ đã thành lập đoàn công tác do lãnh đạo Chính phủ, Thanh tra Chính phủ về các địa phương để cùng giải quyết.
Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình trả lời chất vấn. Ảnh: Giang Huy
Nhiều địa phương đã làm tốt việc này như Nam Định, Hà Nội đã chủ động rà soát, đối thoại với người dân, giải quyết theo quy định pháp luật, tạo được sự đồng thuận của người dân. Người dân đồng tình với cách giải quyết này. Các địa phương còn lại từ nay đến 30/6 phải giải quyết xong.
"Chúng tôi đã đi hết hơn 20 địa phương. Nhiều vụ trong số hơn 200 vụ đến nay đã giải quyết dứt điểm được phần lớn và sẽ tiếp tục xử lý. Tinh thần là bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân nhưng tuân thủ pháp luật, giữ vững kỷ cương phép nước", ông Bình nói.
Nhức nhối ô nhiễm không khí Hà Nội và TP HCM
Đại biểu Lương Văn Hùng nêu câu hỏi tình trạng ô nhiễm môi trường, nhất là ô nhiễm không khí, nguồn nước tại Hà Nội và TP HCM ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng sống, sức khỏe người dân và hình ảnh quốc gia. Nhiều ngày trong năm, chỉ số không khí hai thành phố này vượt mức nguy hại, nhưng việc cảnh báo, kiểm soát và xử lý còn thiếu đồng bộ.
"Đề nghị Phó thủ tướng cho biết các giải pháp đồng bộ để kiểm soát chất lượng không khí, nguồn nước tại các đô thị lớn hiện nay", ông Hùng chất vấn.
Đại biểu Lương Văn Hùng. Ảnh: Giang Huy
Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình thừa nhận "đây là vấn nạn rất lớn, nếu không giải quyết là có lỗi với người dân không chỉ ở đô thị mà còn nơi khác". Thời gian qua Chính phủ và địa phương đã làm rất nhiều việc để giải quyết. Nhiều địa phương đã thu gom rác thải thay vì đốt, di dời cơ sở sản xuất ra khỏi thành phố, xử lý ô nhiễm sông, hồ. Những dự án này đều cần nguồn lực đầu tư rất lớn.
Nhiều cơ sở đông người như đại học được di dời ra ngoài khu trung tâm thành phố. Việc trồng cây xanh và xây dựng khu văn hóa được tăng thêm. Như khu Hồ Gươm trong tương lai gần sẽ là không gian vui chơi rộng mở, không bố trí công trình chen chúc vào đó.
Về lâu dài, Chính phủ sẽ xây dựng đề án giải quyết ô nhiễm không khí và nguồn nước ở các đô thị lớn. Đề án sẽ tính đến các phương tiện giao thông đô thị, trong đó phát triển giao thông xanh, giảm phương tiện cá nhân, tăng giao thông công cộng. "Vấn đề này cần giải pháp căn cơ, dài hơi", ông Bình nói và cho biết việc xử lý sẽ gây ảnh hưởng lớn đến nhiều người dân, mong cử tri, Quốc hội ủng hộ vì lợi ích cộng đồng.
Nỗ lực để mức thuế 46% sẽ 'không xảy ra'
Đại biểu Tạ Văn Hạ đề cập trước bối cảnh Mỹ áp thuế 46% với một số mặt hàng chủ lực của Việt Nam, giải pháp trước mắt hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn và chiến lược thương mại về dài hạn có thay đổi gì nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia, duy trì và thúc đẩy thương mại quốc tế bền vững.
Phó thủ tướng cho biết hai nước đang trong quá trình đàm phán, với "nỗ lực cao nhất, làm mọi việc để mức thuế 46% mà Mỹ tính áp với hàng Việt không xảy ra". Tổng Bí thư Tô Lâm đã điện đàm với Tổng thống Mỹ, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng liên tục chỉ đạo, làm việc với các bộ ngành, địa phương để triển khai các giải pháp, với nỗ lực không để xảy ra việc Mỹ áp thuế 46% với Việt Nam.
Ông thông tin hiện đoàn đàm phán của Chính phủ tích cực đàm phán với phía Mỹ và "triển vọng là tích cực, hai bên hiểu biết nhau hơn và cố gắng đạt mục tiêu đề ra". Việc này, theo ông sẽ tháo gỡ khó khăn phần nào cho các doanh nghiệp xuất khẩu.
Đại biểu Tạ Văn Hạ. Ảnh: Giang Huy
Tuy vậy, trước biến động khó lường, Phó thủ tướng nói Việt Nam cần chiến lược dài hơi, chủ động tái cơ cấu nền kinh tế, phát huy lợi thế của các hiệp định thương mại tự do đã ký với nhiều quốc gia - đây là dư địa phát triển lớn, để không phụ thuộc vào một thị trường. "Thế giới rất rộng, chúng ta đang tìm kiếm thị trường mới và hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu sang các thị trường này", ông nói.
Cùng với đó, nền sản xuất trong nước cũng cần thay đổi, theo hướng sản xuất chế biến sâu, chứ không chỉ xuất hàng tươi. Việc này nhằm tạo ra tăng trưởng nhiều hơn. "Đa dạng thị trường, tái cơ cấu nền kinh tế, chúng ta có thể ứng phó với những biến động khó lường. Trường hợp có rủi ro, Chính phủ sẵn sàng giải pháp về thuế, phí để hỗ trợ doanh nghiệp", ông nói.
Không có vùng cấm trong xử lý hàng giả, nhái
Trước khi trả lời chất vấn, Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình đã dành khoảng 10 phút báo cáo kết quả kinh tế xã hội 6 tháng qua, trong đó nhấn mạnh GDP quý II có thể đạt 7,6%, thuộc nhóm tăng trưởng cao nhất khu vực, thế giới. Từ đầu năm đến nay, Việt Nam thu hút 20 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), vốn thực hiện 12 tỷ USD.
Trong bối cảnh khó khăn, thách thức lớn hơn thời cơ thuận lợi, dự báo kết quả tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm 2025 là rất tích cực, đáng trân trọng, tự hào. Tuy nhiên, mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025 là thách thức rất lớn.
Thời gian tới, Chính phủ sẽ làm mới các động lực tăng trưởng cả về đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng, kích cầu du lịch. Việt Nam sẽ sớm xây dựng khu thương mại tự do tại một số địa phương, nghiên cứu mô hình cảng miễn thuế; triển khai kịp thời Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế; nghiên cứu xây dựng cơ chế chính sách khai thác không gian vũ trụ, không gian biển, không gian ngầm...
Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính dự phiên chất vấn. Ảnh: Giang Huy
Liên quan tới hàng giả, gian lận thương mại, Phó thủ tướng cho biết đã ban hành 5 công điện, một chỉ thị và nhiều văn bản chỉ đạo. Các lực lượng chức năng triển khai quyết liệt đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên toàn quốc.
5 tháng đầu năm, Bộ Công an đã phát hiện, triệt phá nhiều đường dây sản xuất, buôn bán sữa, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả; hàng hóa giả mạo xuất xứ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ quy mô lớn, nghiêm trọng. Lực lượng chức năng đã bắt giữ, xử lý trên 40.000 vụ buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả; thu ngân sách 6.583 tỷ đồng; khởi tố hình sự 1.737 vụ và 3.043 đối tượng. Riêng đợt cao điểm (15/5-15/6) đã phát hiện, bắt giữ, xử lý hơn 10.400 vụ; tạm giữ hàng hóa tang vật trị giá trên 4.000 tỷ đồng; thu nộp ngân sách hơn 1.200 tỷ đồng; khởi tố 204 vụ với 378 bị can.
Thời gian tới, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. "Việc ngăn chặn đẩy lùi tội phạm trong lĩnh vực hàng giả với tinh thần không khoan nhượng, không có vùng cấm; rà soát, sửa đổi, bổ sung kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật liên quan, khắc phục ngay bất cập trong công tác kiểm tra, giám sát, hậu kiểm", ông nói.
Viết Tuân - Sơn Hà - Hoài Thu