Xe gia đình 7 chỗ cỡ nhỏ là một trong những phân khúc định hình sớm nhất tại thị trường Việt Nam. Tính đa dụng là lợi điểm lớn nhất của MPV, khiến hơn 20 năm qua, có khoảng 17 mẫu xe đến và đi, thành công và thất bại.
Năm 1999, khi thị trường ôtô Việt Nam còn ở giai đoạn đầu phát triển, Toyota Zace và Mitsubishi Jolie xuất hiện. Bộ đôi MPV thiết kế vuông vức, đơn giản, riêng Jolie có phần uyển chuyển hơn.
Thời gian tồn tại và xuất hiện của các mẫu MPV tại thị trường Việt. Đồ họa: Tạ Lự
>> Bình chọn Ôtô của năm 2021 phân khúc MPV
Sử dụng được nhiều mục đích, từ nhu cầu cá nhân đến taxi dịch vụ, Zace và Zolie song hành cùng nhau suốt một quãng thời gian dài, là lựa chọn dòng MPV duy nhất trên thị trường. Doanh số của Zace tốt hơn nhiều nhờ lợi thế thương hiệu.
Sau 7 năm có mặt trên thị trường với thiết kế gần như không thay đổi, Toyota đem đến luồng gió mới mang tên Innova vào 2006. Innova tiếp nối sự thành công của đàn anh Zace, sau đó đi một mạch lên đỉnh doanh số, bất chấp nhiều đối thủ mới xuất hiện rồi rơi rụng vì không đủ lực cạnh tranh.
Zace lùi vào quá khứ, Zolie cũng tương tự. Mitsubishi vào 2008 giới thiệu chiếc Zinger 7 chỗ nhưng không thể sở hữu sức hút như đàn anh, doanh số khiêm tốn. Trước đó, Grandis xuất hiện vào 2004 như một lựa chọn cao cấp hơn của dòng MPV do Mitsubishi phát triển.
Ở giai đoạn mới gia nhập thị trường, Grandis được đánh giá cao trong nhóm xe gia đình nhờ thiết kế trẻ trung và nhiều trang bị hiện đại. Mẫu xe Nhật từng tạo nên một cơn sốt nhỏ bởi cá tính khác lạ trong phân khúc, nhưng xét về độ nhận diện thương hiệu và đa dụng như Zace hay sau này Innova, Grandis có phần kém hơn. Xe âm thầm ngưng bán từ 2012, một năm sau Zinger cũng nối bước.
Xen kẽ cuộc đua của Toyota và Mitsubishi, Mazda thời được lắp ráp bởi liên doanh VMC, tung ra thị trường chiếc Premacy vào 2002. Thiết kế mềm mại, 7 chỗ nhưng nhược điểm gầm thấp, ồn khiến mẫu xe của Mazda không có nhiều cơ hội trước hai đối thủ đồng hương.
Innova thế hệ mới nhất ở Việt Nam. Ảnh: TMV
Kia là hãng xe Hàn duy nhất tham gia vào phân khúc này bằng cái tên Carens. Năm 2007, Trường Hải ký kết hợp tác với Kia và Carens được đưa về nước bằng hình thức nhập khẩu. Hai năm sau, công ty của ông Trần Bá Dương lắp ráp Carens. Năm 2013, Kia Carens bị khai tử trên toàn cầu. Tại Việt Nam, Kia Rondo là cái tê nối tiếp Carens và hiện diện trên thị trường vào 2014 nhưng kết quả doanh số cũng không khả quan, hiện không còn xuất hiện ở các đại lý.
Năm 2008, General Motors (GM) Việt Nam giới thiệu chiếc Chevrolet Vivant cho thị trường trong nước. Mẫu xe Mỹ mờ nhạt trên thị trường bởi ngoại hình kém hấp dẫn, tiện nghi không nổi trội hơn các đối thủ. GM thay thế Vivant bằng Orlando vào 2011 nhưng một lần nữa, không thể chen chân vào nhóm xe bán chạy và dần mất hút.
Năm 2010, thêm một sản phẩm Nhật tham chiến thị trường, Nissan Grand Livina. Cũng giống như Vivant, mẫu xe của Nissan cũng không tạo được dấu ấn lớn bởi xuất hiện khi thị trường đã có nhiều lựa chọn, sức mạnh của Toyota Innova gần như lấn át tất cả.
Kể từ 2010 trở đi, phân khúc MPV không còn sôi động như trước đó khi Innova dẫn dắt cuộc chơi. Kể cả đến khi Suzuki Ertiga nhập khẩu ra mắt Việt Nam vào 2014, cục diện phân khúc cũng không có nhiều thay đổi. Năm 2018, Mitsubishi một lần nữa quay trở lại phân khúc này bằng cái tên Xpander.
Cũng 2018, Toyota mang về hai mẫu Avanza, Rush nhập khẩu Indonesia với tham vọng mở rộng tầm ảnh hưởng ở phân khúc MPV bởi Innova khi đó mẫu định vị cao hơn một bậc so với những đối thủ xếp dưới bởi động cơ, giá bán, kích thước nhỉnh hơn.
Xpander, kẻ thay đổi cuộc chơi phân khúc MPV cỡ nhỏ. Ảnh: MMV
Năm 2019, phân khúc MPV chứng kiến cuộc chuyển giao quyền lực từ Innova sang Xpander. Mẫu xe của Mitsubishi vươn lên dẫn đầu doanh số phân khúc nhờ ngoại hình hợp với số đông khách Việt, giá vừa phải. Sự xuất hiện của Xpander hâm nóng cuộc đua nhóm xe gia đình 7 chỗ. Cùng với thời điểm bùng nổ taxi công nghệ, những Ertiga, Xpander càng được chú ý hơn.
Nhận thấy xu hướng xe đa dụng cỡ nhỏ tăng lên, Suzuki và Mitsubishi trong 2020 đồng loạt đem về XL7 và Xpander Cross, hai mẫu MPV lai SUV để mở rộng tệp khách hàng. Toyota từng là ông vua phân khúc với sức mạnh tuyệt đối nhờ Innova nhưng sự thay đổi thị hiếu người dùng khiến cuộc đua phân khúc đảo ngược.
Thành Nhạn