Hai thôn Tân Hải và Bắc Hòa, xã bãi ngang Cam Hồng, đang có hàng trăm hồ nuôi cá lóc trên cát trắng. Một số hồ mới được đào trên rừng cây phi lao chắn cát. Bên cạnh hồ là hàng chục cây lớn đường kính 20-30 cm đã chết khô.
Hàng chục hồ nuôi cá lóc lót bạt trên cát cạnh khu dân cư. Ảnh: Đắc Thành
Theo người dân, 10 năm trước mô hình nuôi cá lóc trên cát trắng phát triển tại hai thôn. Ban đầu một vài hộ nuôi, sau đó lên hàng trăm. Họ biến rừng sản xuất, rừng phòng hộ, đất hoa màu thành hồ nuôi.
Mỗi hồ sâu 4-5 m, lấy nước từ giếng khoan sâu hàng chục mét. Quá trình đào hồ, nuôi cá hiệu quả không cao nên người dân chuyển qua lót bạt. Bình quân mỗi hồ rộng 300 m2, đầu tư khoảng 30 triệu đồng, thả 30.000 cá giống. Sau 7-9 tháng, cá cho thu hoạch, bán hơn 50.000 đồng/kg, trừ chi phí mỗi hồ thu lợi 200 triệu đồng.
Thống kê sơ bộ, thôn Tân Hải và Bắc Hòa có hơn 150 hộ nuôi cá lóc trên cát, hộ diện tích nuôi lớn nhất khoảng một ha. Sản lượng cá lóc thương phẩm hàng năm khoảng 2.500 tấn, cho thu nhập 250 tỷ đồng.
Nhiều cây phi lao bị đốn hạ còn lại gốc. Ảnh: Đắc Thành
Giải thích lý do đào hồ trái phép, một chủ hồ cho biết người dân xã bãi ngang đánh bắt thủy sản ven bờ, thu nhập thấp, bấp bênh do phụ thuộc thời tiết. Trong khi nuôi cá lóc cho thu nhập khá nên nhiều người chuyển đổi nghề. "Thị trường tiêu thụ cá lóc thuận lợi nên tôi đã đào ba ao, rộng gần 1.000 m2 trên đất sản xuất, lót bạt nuôi", người này nói.
Nguồn nước được bơm từ giếng khoan, sau khi cho cá ăn thì mỗi hồ xả hàng trăm mét khối nước ra môi trường để loại bỏ chất thải. Nước chảy ra cát trắng theo mương đổ trực tiếp ra biển.
Việc hút nước ngầm nuôi cá đã ảnh hưởng đến nước sinh hoạt. Một người dân cho biết trước đây đào giếng sâu khoảng 3 m có nguồn nước trong, sạch sinh hoạt. Tuy nhiên, từ khi phong trào nuôi cá lóc trên cát phát triển, nguồn nước ô nhiễm, giếng cạn khô.
Nước trong hồ xả ra mương không qua xử lý. Ảnh: Đắc Thành
Để có nước sử dụng, người dân chuyển qua giếng khoan sâu hàng chục mét nhưng nguồn nước ô nhiễm. "Tôi bơm lên bể, lọc qua cát nhưng nước nhiễm phèn, đục", người này nói. Ngoài ra, tại hai thôn có dòng chảy nước thải màu xanh lam hôi tanh, xác cá lóc chết từ các hồ nuôi được vứt xuống bốc mùi hôi thối. Hiện người dân không dám tắm biển đoạn qua khu vực này.
Ông Đinh Thanh Quang, Phó giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Đồng Hới và ven biển tỉnh Quảng Trị, cho biết rừng bị lấn chiếm làm hồ nuôi cá lóc ở Bắc Hòa và Tân Hải thuộc diện tích 5 ha rừng phòng hộ đã được bàn giao cho chính quyền địa phương quản lý. Từ tháng 4/2025, Ban phát hiện 7 trường hợp lấn chiếm đào hồ nuôi cá, đã lập hồ sơ và bàn giao cho xã xử lý.
Hồ nuôi cá lóc cạnh khu dân cư, thải nước ra biển không qua xử lý. Video: Đắc Thành
Bà Trần Thị Ngọc Trâm, Chủ tịch xã Cam Hồng, cho biết lợi dụng giai đoạn sáp nhập xã, các hộ dân ồ ạt đào hồ nuôi cá. Sau khi xã mới thành lập, xã Cam Hồng đã nhận bàn giao 29 trường hợp lấn chiếm đất rừng, sử dụng sai mục đích từ xã cũ. Chính quyền đã rà soát, lập biên bản 50 hộ dân với 65 công trình vi phạm. "Hiện xã tiếp tục rà soát, hộ vi phạm được vận động tháo dỡ và có ba hộ đã chấp hành. Chúng tôi kiên quyết không để phát sinh hộ dân đào hồ mới", bà nói.
Theo bà Trâm, nuôi cá lóc trên cát mang lại hiệu quả, là sinh kế của nhiều hộ dân. Hiện quy hoạch chăn nuôi tập trung chưa có, người dân nuôi tự phát và không làm thủ tục chuyển đổi đất. Để giải quyết, giai đoạn 2026-2030, xã sẽ lập quy hoạch khu chăn nuôi tập trung và có hướng dẫn kỹ thuật, đánh giá tác động môi trường.
Đắc Thành