Bộ Tài chính đề xuất sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân theo hướng tính 20% trên phần lãi từ chuyển nhượng bất động sản. Nếu không xác định được giá mua và chi phí, thuế sẽ tính theo giá bán và thời gian sở hữu, từ 2–10%.
Đề xuất được kỳ vọng công bằng hơn, hạn chế đầu cơ, lướt sóng. Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại mức thuế cao, đặc biệt 10% trong hai năm đầu là quá cao, có thể khiến thị trường thứ cấp đình trệ, giao dịch giảm mạnh.
Anh Nguyễn Thành Luân, một nhà đầu tư cá nhân tại TP HCM, cho biết đầu năm 2023, anh mua một lô đất ở Bình Dương với giá gần 3 tỷ đồng và đến nay đang rao bán với giá 3,6 tỷ. Nếu trừ chi phí môi giới, thuế phí, mức lãi gộp còn lại khoảng 500 triệu đồng. "Nếu đề xuất thu thuế 20% trên phần lãi này thành hiện thực, tôi sẽ mất thêm 100 triệu, gần bằng tiền vay trả lãi ngân hàng một năm", anh Luân nói và cho rằng mức thu này "hơi nặng tay" với nhà đầu tư cá nhân.
Ông Nguyễn Quốc Kiên, một nhà đầu tư tại phường Gia Định (TP HCM), lo ngại nếu áp dụng phương án tính thuế mới, khi bán lô đất trị giá 4 tỷ đồng sau chưa đầy 2 năm sở hữu, ông có thể phải đóng 400 triệu đồng tiền thuế, gấp 5 lần hiện tại. Theo ông Kiên, nếu không có đủ hóa đơn chứng minh chi phí mua vào và phát sinh, nhà đầu tư buộc phải chịu mức thuế cao dù không phải đầu cơ. "Không phải ai bán tài sản trong thời gian ngắn cũng là lướt sóng, đánh đồng như vậy sẽ gây thiệt cho nhiều người thật sự cần bán gấp," ông nói.
Tình cảnh tương tự cũng xảy ra với chị Trần Minh Hạnh, nhà đầu tư căn hộ cao cấp ở khu Nam TP HCM. Mua căn hộ hai phòng ngủ giá gần 4 tỷ cuối năm 2021, hiện tài sản của chị tăng lên khoảng 4,5 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau khi trừ chi phí môi giới, nội thất, lãi vay, phần lãi còn lại rất mỏng. Nếu cộng thêm thuế trên phần chênh lệch như dự thảo, chị cho rằng gần như "bán huề vốn".
Theo chị Hạnh, bất động sản không chỉ để ở mà còn là kênh đầu tư hợp pháp. "Nhà đầu tư bỏ tiền, công sức và chấp nhận rủi ro để tìm kiếm lợi nhuận chính đáng. Nếu bán được 300 triệu đồng mà mất gần 60 triệu để đóng thuế, chẳng ai còn mặn mà với kênh đầu tư này," chị nói.
Bất động sản khu trung tâm TP HCM, tháng 7/2025. Ảnh: Quỳnh Trần
Giới chuyên gia cũng cho rằng đề xuất này đặt ra không ít vướng mắc trong thực thi, đặc biệt là bài toán xác định giá vốn và chi phí liên quan đến giao dịch bất động sản.
Ông Đinh Minh Tuấn, Giám đốc khu vực miền Nam của Batdongsan, nhận định việc tính thuế dựa trên phần lãi sẽ hợp lý hơn về nguyên tắc, nhưng rất khó xác định chính xác phần lãi thật. Nhiều chi phí như hoa hồng môi giới, nội thất cải tạo, chi phí vay vốn... không có hóa đơn hoặc giấy tờ hợp lệ để được trừ thuế". Ông lo ngại nếu quy định không rõ ràng, người nộp thuế sẽ bị áp mức cao hơn thực tế.
Một vấn đề khác là việc định giá tài sản ban đầu để tính giá vốn. Nhiều giao dịch bất động sản tại Việt Nam không phản ánh đúng giá trị thật do vẫn còn tồn tại tình trạng "giá trên hợp đồng thấp hơn thực tế". Nếu không có cơ chế xác minh độc lập, người dân có thể chịu thiệt khi bị tính phần lãi chênh lệch lớn hơn thực tế.
Luật sư Trần Thị Mỹ Linh, chuyên tư vấn thuế và bất động sản tại TP HCM, cho rằng, về nguyên tắc, thuế suất lũy tiến là hợp lý. Nhưng điều quan trọng là phải thiết kế chính sách minh bạch, dễ áp dụng. Nếu thủ tục kê khai quá phức tạp, dễ dẫn đến tranh chấp hoặc người dân chọn cách 'né thuế', gây phản tác dụng. Theo bà, để chính sách khả thi, cần cho phép người dân kê khai chi phí theo nhiều hình thức linh hoạt, không nhất thiết phải có hóa đơn đỏ.
Góc nhìn từ phía doanh nghiệp cũng cho thấy sự thận trọng. Đại diện một sàn giao dịch lớn tại TP HCM cho biết, 2 năm trở lại đây, lượng nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 70% giao dịch thứ cấp. Nếu đánh thuế cao với nhóm này, khả năng thị trường sụt thanh khoản là rất lớn. "Chúng tôi đã ghi nhận một số khách hàng bày tỏ lo ngại, tạm hoãn mua nhà đất, chờ rõ chính sách", vị này nói.
Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam, cho rằng việc áp thuế chuyển nhượng ở mức cao có thể làm giảm tính thanh khoản trên thị trường thứ cấp, nơi tập trung phần lớn các giao dịch mua đi bán lại. Theo ông, mức thuế lớn sẽ khiến nhà đầu tư e ngại, giảm động lực bán ra, làm chậm quá trình luân chuyển dòng vốn. Thị trường thứ cấp đóng vai trò then chốt trong việc phản ánh cung cầu thực, nếu giao dịch thứ cấp bị nghẽn, thị trường sơ cấp cũng sẽ chịu ảnh hưởng do người mua không thể thoát hàng để tái đầu tư.
Cũng theo các chuyên gia, nếu chính sách thuế không được thiết kế hợp lý, rất có thể sẽ khiến thị trường thứ cấp – vốn đóng vai trò quan trọng trong thanh khoản – bị chững lại. Khi đó, nhà đầu tư nhỏ lẻ bị đẩy khỏi thị trường, doanh nghiệp địa ốc, ngân hàng và thị trường tài chính cũng chịu hệ lụy dây chuyền. Về dài hạn, chính sách thuế có thể khiến thị trường bất động sản rơi vào trạng thái "chậm phát triển", làm mất đi sự hấp dẫn vốn có của kênh đầu tư này so với các thị trường lân cận có chính sách thuế ưu đãi hơn.
Việc điều chỉnh thuế chuyển nhượng bất động sản là cần thiết để đảm bảo công bằng và tăng nguồn thu ngân sách. Tuy nhiên, với mức đề xuất từ 10-20% trên phần lãi, điều quan trọng là phải thiết kế cơ chế triển khai minh bạch, hợp lý và có lộ trình phù hợp để không gây sốc cho thị trường và tạo ra gánh nặng quá lớn cho người dân.
Trong bối cảnh thị trường bất động sản vừa trải qua giai đoạn trầm lắng kéo dài, việc thận trọng khi áp dụng chính sách thuế mới là điều cần thiết để tránh làm chệch hướng đà phục hồi mong manh hiện nay.
Phương Uyên