'Người lớn không đánh nhau thì không còn bạo lực học đường'

Sáng 20/6, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn tiếp tục trả lời chất vấn trước Quốc hội. Các câu hỏi xoay quanh ba vấn đề chính là bạo lực học đường; tự chủ đại học và thúc đẩy nghiên cứu khoa học; việc quản lý học thêm, dạy thêm.

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Quảng Bình) chất vấn Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều giải pháp xử lý bạo lực học đường, song việc bắt nạt trên mạng diễn biến báo động và là thách thức với ngành giáo dục. Bạo lực dạng này ảnh hưởng lâu dài cả về thể chất, tinh thần ngăn cản phát triển con người. "Là người đứng đầu ngành giáo dục, xin hỏi Bộ trưởng khi nào không còn bạo lực học đường và Bộ trưởng có thể cam kết về thời điểm không?", nữ đại biểu chất vấn.

Đại biểu Tạ Thị Yên băn khoăn về xử lý bạo lực học đường trong các trường tư. Phải chăng do thu hút học phí nên các trường tư thường né xử lý?

Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo nói người làm giáo dục hơn ai hết đều đau đáu về vấn đề bạo lực trong trường học. Ai cũng mong muốn trường học hạnh phúc, không có bạo lực. Song, trường học là bộ phận không tách rời của xã hội. Bức tường quanh trường học ngày càng mong manh, khoảng cách trong và ngoài trường dần bị xóa nhòa bởi Internet, mạng xã hội và phương tiện truyền thông.

"Nếu một ngày nào đó trong trường học không còn bạo lực thì đó là ngày người lớn không đánh nhau nữa. Trẻ con sẽ chỉ nhìn nhau bằng ánh mắt yêu thương thuần túy mà thôi", Bộ trưởng nói trong tiếng cười rộ của đại biểu dưới hội trường. Ông nhấn mạnh xã hội phải đối mặt với hiện thực, bằng mọi cách, biện pháp phải giảm thiểu, hỗ trợ, kiểm soát càng nhiều càng tốt.

Theo thống kê, 70% học sinh có hành vi bạo lực đều có hoàn cảnh gia đình đặc biệt. Bố mẹ ly hôn, các em chứng kiến bạo lực gia đình hoặc bản thân bị bạo lực gia đình. Những hoàn cảnh này ảnh hưởng đến tâm lý, thái độ, ứng xử và quan điểm của các em. Phần quan trọng của giáo dục là dạy đạo đức, nhân cách, quyết định thái độ, hành vi ứng xử của học sinh. Phần này nằm chính ở gia đình, sự gương mẫu của người lớn.

"Trường học chỉ kiểm soát tâm lý, tăng cường hoạt động giáo dục tích cực để hạn chế học sinh sa vào bạo lực. Chúng tôi sẽ làm tối đa nhiệm vụ này", Bộ trưởng cam kết.

 

 

Bộ trưởng Giáo dục đào tạo nói về bạo lực học đường

Về câu hỏi của đại biểu Yên, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo cho rằng bạo lực học đường không phân biệt xảy ra trong trường công hay tư. Chính sách quản lý hiện nay là chung với các trường. Trường tư chăm sóc học sinh tốt, nhưng có thể có trường chưa xử lý tới nơi tới chốn các trường hợp bạo lực học đường tại cơ sở của mình. Bộ sẽ nhắc nhở, đôn đốc sở, phòng giáo dục địa phương kiểm tra, giám sát việc xử lý bạo lực học đường tại trường tư.

Đại biểu Nàng Xô Vi (Kon Tum) cho rằng bạo lực học đường đang chuyển từ thể chất sang tinh thần, đặc biệt trên không gian mạng. "Xin hỏi Bộ trưởng đánh giá thế nào về thực trạng này và có lộ trình gì để xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh, nhân văn", bà chất vấn.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP HCM) cho rằng khi nói về bạo lực học đường là nói về sự bất lực của cái thiện. Cái thiện, tình yêu, lòng nhân từ phụ thuộc rất nhiều vào gia đình và xã hội. Nên một số quốc gia phát triển bắt đầu hạn chế học sinh dùng điện thoại thông minh và mạng xã hội. Vì mạng xã hội cung cấp cho người dùng cả cái tốt, cái xấu, cái thiện, cái ác mà trẻ em thì không tự kiểm soát được.

Vì vậy, ông Nghĩa cho rằng Quốc hội nên kêu gọi vai trò quan trọng của gia đình, xã hội, bên cạnh vai trò của Nhà nước. Như tivi thông minh có chế độ kiểm soát chương trình của con, nhưng có bao nhiêu người sử dụng?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trả lời với trường học đô thị, ven đô hay trường ở vùng sâu vấn đề bạo lực học đường có tính chất phức tạp riêng. Vấn đề bạo lực học đường trên không gian mạng thì mức độ và tính chất ngày càng phức tạp hơn, chiếm tỷ lệ 20-25% trong tổng số vụ. Tình trạng "bắt nạt trực tuyến" có xu hướng ngày càng gia tăng và phức tạp. Đây là vấn đề cần tập trung có giải pháp.

Thúc đẩy nghiên cứu khoa học trong giáo dục đại học

Đại biểu Trần Thị Thu Đông (Bạc Liêu) nói một số đại học ở Việt Nam có tiềm lực về nghiên cứu khoa học, nhưng khả năng thương mại hóa kết quả và chuyển giao còn hạn chế. Nguồn thu từ nghiên cứu khoa học còn thấp, chỉ tập trung một số trường và chỉ chiếm 10% tổng nguồn thu. Tỷ lệ này thấp hơn rất nhiều trường tiên tiến trên thế giới là 30%. Bà đề nghị Bộ trưởng nêu giải pháp ứng dụng nghiên cứu vào thực tiễn thay vì chỉ dừng lại ở các công bố khoa học.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng đây là câu hỏi rất thời sự, vai trò của các đại học trong phát triển khoa học rất lớn. Nghị quyết 57 đã khai thông điểm vướng mắc trong chuyển giao sản phẩm khoa học để thương mại hóa, tạo gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp. Để đạt mục tiêu này, Bộ trưởng cho rằng hệ thống thiết bị, phòng thí nghiệm, điều kiện hoạt động khoa học ở các trường còn hạn chế. "Muốn có các sản phẩm khoa học tiên tiến, phòng thí nghiệm cũng phải đổi mới. Lạc hậu quá, làm ra thì cũng không bán cho ai được", ông nói.

Bên cạnh đó, các sản phẩm nghiên cứu xưa đến nay chủ yếu để công bố quốc tế, ít ứng dụng, đáp ứng yêu cầu công nghệ. Các doanh nghiệp quy mô nhỏ chưa có nhiều nhu cầu đổi mới về công nghệ. Trong khi doanh nghiệp lớn ứng dụng công nghệ nhưng toàn mua của thế giới. Để khắc phục điều này, theo Bộ trưởng Sơn, nhà trường và doanh nghiệp phải tìm đến nhau. Doanh nghiệp đặt đầu bài cho nhà khoa học và thương mại hóa kết quả.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Hải Dương) nhận xét việc tự chủ đại học chưa đem lại kết quả như mong muốn, đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp thể chế thực chất để thực hiện, trên các khía cạnh như cơ chế tài chính đầu ra, đặt hàng, chính sách khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu vào giáo dục đại học hay mở rộng quy mô đào tạo nhưng chất lượng là trung tâm...

Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo cho rằng nội dung đại biểu đã nêu hướng giải quyết vấn đề tự chủ của trường đại học. Giải pháp đột phá là thực hiện toàn diện, đồng bộ các giải pháp. Một trong số đó, Bộ đang rà soát, lấy ý kiến sửa các luật: Giáo dục và đào tạo, Giáo dục đại học và Giáo dục nghề nghiệp. Việc này nhằm tạo khung pháp lý đồng bộ để tự chủ đại học trong giai đoạn mới đi vào chiều sâu, chất lượng; gắn kết hệ thống giáo dục đại học, nghề nghiệp và phổ thông.

Ngoài ra, việc sửa các luật trên sẽ nghiên cứu để tự chủ đại học không căn cứ trên tiêu chí về tự chủ tài chính, thay vào đó Nhà nước hỗ trợ thông qua đặt hàng và xã hội hóa... để huy động nguồn lực cho giáo dục đại học. Cùng với đó, quản trị, điều hành của người đứng đầu, hội đồng trường... cần được nâng cao. Để đảm bảo chất lượng, ông Sơn cho biết sẽ tăng quản lý với các nhóm ngành đào tạo như khoa học, sư phạm, luật, đào tạo bậc tiến sĩ.

Các trường sẽ được phân cấp, phân quyền mạnh hơn, giảm trên 50% thủ tục hành chính khi sửa Luật Giáo dục đại học sắp tới. "Các trường được trao quyền chủ động hơn. Bộ quản lý ít hơn, nhưng bổ sung cơ chế để các trường chủ động, nâng cao chất lượng điều hành, quản trị", Bộ trưởng nói.

Thông tư về dạy thêm, học thêm không phải để cấm

Chưa đồng tình với phát biểu của Bộ trưởng về vấn đề học thêm, đại biểu Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) cho rằng không nên cấm vì không thể biết được giáo viên có ép buộc học sinh không. "Giáo viên giỏi mà học sinh cầu thị, muốn giỏi thêm, muốn vượt dốt thì cho dạy. Còn việc lấy tiền là thỏa thuận của hai bên, sòng phẳng không có gì phải nghĩ hộ", ông nói.

Để khắc phục tình trạng giáo viên ép học sinh học thêm, ông đề xuất chỉ nên áp dụng với giáo viên chủ nhiệm hay giáo viên bộ môn dạy trực tiếp; đề nghị cho giáo viên dạy trực tiếp được phép dạy thêm nhưng không lấy tiền. "Còn giả sử họ lấy tiền, mình không biết, không quan tâm đến chuyện đó, như thế cho thoáng. Thực tế của xã hội như thế", đại biểu nêu quan điểm.

Trả lời về nội dung này, Bộ trưởng Sơn nói Thông tư 29/2024 không phải để cấm dạy thêm, học thêm mà chỉ cấm một vài điều. Học sinh được tự do đi tìm thầy cô giỏi học thêm. "Chỉ lưu ý, với giáo viên đã dạy học sinh mình trên lớp thì không lôi nhau ra dạy ở trung tâm nữa. Vì ở đó có lợi ích chen vào thì sự minh bạch giảm đi và xung đột lợi ích diễn ra", Bộ trưởng nói, cho biết Nghị quyết 29 của Đảng cho đến Luật Nhà giáo chỉ cấm một chi tiết đó, không hề cấm vấn đề khác. Đây là thông tư ban hành để quản lý, không phải để cấm.

Giơ biển tranh luận, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) nói dạy thêm học thêm có hai nguyên nhân chính, trước hết về kinh tế Việt Nam đang phát triển nên chưa tập trung được nguồn lực, thành ra lương giáo viên chưa cao, số lượng chưa đủ, trường học cũng chưa đủ. Kinh tế Việt Nam chưa phải là công nghiệp hiện đại nên khả năng lựa chọn việc làm sau phổ thông của học sinh còn hạn chế. Vậy nên hầu hết học sinh phải tập trung vào con đường học cao hơn để tìm việc làm.

Vì vậy, ông Huân đề xuất cùng với đưa ra giải pháp về kiểm tra, giám sát thì cần tuân theo quy luật khách quan. "Điều quan trọng là Bộ cần đưa ra chỉ tiêu về dạy thêm, học thêm như đến năm 2030, 2045 sẽ giảm dần hoặc triệt tiêu khi Việt Nam thành nước phát triển", ông Huân phân tích.

Chủ tịch Quốc hội cho biết tại phiên chất vấn nhóm vấn đề giáo dục đào tạo, có 43 đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi, 12 đại biểu tranh luận, còn 23 người đăng ký nhưng chưa được đặt câu hỏi do hết thời gian.

Phiên chất vấn diễn ra sôi nổi trên tinh thần xây dựng trách nhiệm cao, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đã trả lời cơ bản đầy đủ các vấn đề đại biểu nêu, đồng thời cũng thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế và cam kết hoàn thiện chính sách pháp luật cũng như giải pháp thực hiện trong thời gian tới.

Sơn Hà - Viết Tuân - Hoài Thu