Cá khô, tép khô
Cá khô, tép khô chế biến được nhiều món ngon dân dã. Đơn giản nhất là cá rim mắm hoặc cá chiên chút mỡ, cá nướng, tép hoặc moi khô xào khế, rang hành mỡ, nấu canh đều ngon. Bữa cơm vội mùa mưa gió chỉ cần bát cơm nóng, chút cá khô và bát canh là đã chắc bụng, ấm lòng cho cả nhà.
Thịt chưng mắm tép
Mắm là "linh hồn" không thể thiếu trong bữa cơm mùa mưa bão của người Việt ba miền. Ở miền Trung và miền Tây, người dân thường dùng các loại mắm ruốc, mắm cá linh hay mắm ruốc làm nguyên liệu chính trong các món mắm ruốc xào thịt, cá kho mặn, kho quẹt, những món ăn đậm đà, mặn mà, dễ bảo quản và giữ được lâu. Những món này không chỉ giúp chắc dạ mà còn giữ trọn nét ẩm thực đặc trưng vùng miền, gắn liền với thói quen sinh hoạt lâu đời.
Trong khi đó, món mắm chưng thịt, mắm tôm chưng lại mang dấu ấn riêng của miền Bắc. Sự kết hợp tinh tế giữa mắm tép, mắm tôm với thịt băm, hành, ớt tạo ra món ăn thơm ngon, dễ bảo quản. Đây là cách người miền Bắc tận dụng mắm để giữ hương vị và dinh dưỡng, đồng thời tạo ra món ăn "chắc bụng" phù hợp cho những ngày mưa bão kéo dài, khi việc đi chợ hạn chế.
Thịt kho, cá kho
Thịt kho, cá kho luôn được ưu ái trong mùa mưa bão bởi sự đậm đà, chắc dạ và bảo quản được lâu. Với nguyên tắc kho kỹ, nêm vừa mặn và để lửa nhỏ trong thời gian dài, các món kho không chỉ giữ được lâu mà còn ngày càng đậm vị sau mỗi lần hâm lại.
Người dân miền Bắc thường kho thịt ba chỉ với trứng, cùi dừa, chả hoặc củ cải tạo nên món ăn béo mềm, mặn mà hợp với cơm trắng.
Miền Trung nổi tiếng với cá bống kho thệ, cá nục kho mặn, kho đến khi cạn nước, cá săn chắc. Còn ở miền Tây, nồi cá lóc kho tộ hay thịt kho nước dừa được xem là món chính trong mùa mưa bão không ra chợ được.
Không chỉ là thức ăn, món kho còn là biểu tượng của sự tiết kiệm và khéo xoay xở trong bữa cơm mùa bão của người Việt xưa.
Chà bông (ruốc thịt)
Với ưu điểm dễ làm, bảo quản được lâu, phù hợp với mọi lứa tuổi, ruốc thịt trở thành lựa chọn lý tưởng cho những ngày mưa gió khi việc vào bếp bị hạn chế. Tùy vùng miền và khẩu vị mà dùng thịt lợn nạc hoặc thịt ức gà hấp hoặc luộc chín rồi xé sợi, sau đó rang khô cùng mắm ngon đến khi bông tơi và dậy mùi thơm là được. Để chà bông nguội rồi trữ vào lọ sạch dùng dần. Một chút ruốc thịt ăn kèm cơm trắng, cháo loãng hay xôi nóng đều mang ngon miệng, chắc bụng, đủ chất mà không cần nấu nướng cầu kỳ.
Dưa, cà muối
Các loại dưa muối như dưa cải, dưa món, cà pháo là món ăn cứu tinh trong những ngày mưa gió khi rau tươi khó bảo quản hoặc không đi chợ được. Hơn nữa, các món dưa cà muối chua ăn kèm cá kho, thịt kho giúp cân bằng vị và dễ tiêu hóa. Dưa món được làm từ các loại củ quả phơi héo khô rồi muối chua ngọt thường thấy ở miền Trung và miền Nam trong mùa mưa. Cà pháo muối nén giòn thường món quen thuộc trong mâm cơm miền Bắc. Những món dưa muối dân dã, nguyên liệu rẻ tiền, cách làm đơn giản phù hợp với thói quen tích trữ thực phẩm từ xưa của người Việt trong mùa mưa bão.
Muối vừng, lạc rang muối
Những món khô như lạc rang muối, muối vừng, lạc rang mắm thường được các gia đình chuẩn bị sẵn trong mùa mưa bão để dùng dần. Lạc rang muối bảo quản nhiều ngày trong hũ kín, ăn kèm cơm nóng khá tiện lợi, nhanh gọn. Muối vừng là món ăn dân dã quen thuộc vừa dễ làm, vừa no lâu lại phù hợp mọi lứa tuổi. Lạc rang mắm vị mặn ngọt nhẹ, dậy mùi mắm, thích hợp để đổi vị bữa cơm ngày mưa khi không có đồ tươi.
Các món từ vừng, lạc không chỉ giúp bổ sung đạm thực vật, tiết kiệm chi phí mà còn phản ánh sự khéo xoay xở của người Việt trong những ngày mưa kéo dài.
Bùi Thủy