Một ngày trước thời điểm tạp chí France Football (Pháp) chính thức công bố danh sách 30 ứng viên cho danh hiệu Quả Bóng Vàng 2025, tờ Daily Mail (Anh) loan tin tiền vệ người Scotland nằm trong số những cái tên này. Chưa bao giờ một tờ báo thường bị nghi ngờ về tính xác thực, lại đưa một tin có độ hoài nghi ít đến vậy.
Điều đó đã được xác nhận. Tiền vệ 28 tuổi của Napoli trở thành một trong ba cầu thủ hiếm hoi của Serie A, cùng Lautaro Martinez và Denzel Dumfries của Inter – và phần nào đó là Khvicha Kvaratskhelia (từ Napoli sang PSG giữa mùa) – sẽ được bầu chọn cho danh hiệu cầu thủ hay nhất thế giới.
Ba tiếng sau loạt cập nhật trực tiếp về từng gương mặt ứng viên của tài khoản chính thức Ballon d’Or trên mạng xã hội X (trước đây là Twitter), bài đăng về McTominay dẫn đầu lượng tiếp cận và tương tác trong hashtag tìm kiếm #ballondor, vượt xa so với các bài đăng về những ứng viên ngôi sao khác: gần 10.000 lượt chia sẻ, 49.000 lượt yêu thích và 2 triệu lượt xem.
Những con số ấy tương đương với sức hút của một siêu sao, chứ không phải của một cầu thủ từng bị thất sủng ở Man Utd. Nhưng cũng vì quá khứ ấy, thành công giờ đây của McTominay mang đến sự hiếu kỳ, gắn liền với những cuộc so sánh với đội bóng cũ. Thời khắc tài khoản Ballon d’Or giới thiệu cái tên McTominay, là tròn 347 ngày sau trận đấu cuối cùng của anh cho Man Utd. Đó là trận đấu anh vào sân từ băng ghế dự bị, trên sân của Brighton, trong thất bại 1-2.
Trong khi đội bóng thời niên thiếu của anh, Man Utd, chật vật kết thúc mùa giải Ngoại hạng Anh ở vị trí thứ 15, McTominay lại sống trong giấc mơ tại Naples sau khi chuyển đến đây với mức phí chỉ khoảng 35 triệu USD vào ngày 30/8/2024. Anh kết thúc mùa giải với 12 bàn tại Serie A, giúp Napoli vô địch và được vinh danh là Cầu thủ hay nhất (MVP) của giải đấu.
Như kịch bản của một bộ phim, chính cú vô-lê ngoạn mục của McTominay vào lưới Cagliari ở vòng cuối đã mở đường cho Napoli giành Scudetto. Một hình ảnh hoàn toàn khác biệt so với cầu thủ từng được xem là "chắc chắn nhưng không nổi bật" tại Man Utd.
Khi McTominay quyết định rời Ngoại hạng, người Anh hay gọi đó là một chuyến phiêu lưu vào vùng đất lạ. Ở một mức độ nào đó, điều đó đúng: chuyển đến một quốc gia khác, dù lý do gì, cũng đòi hỏi sự can đảm. Nhưng một năm sau, mọi thứ dường như không hẳn như vậy.
McTominay không giống như một người chỉ đang ghé qua đất nước hình chiếc ủng, anh tạo cảm giác như đã tìm thấy ngôi nhà của mình tại đây. Quan trọng không kém, anh dường như cũng đã tìm thấy chính mình, một cầu thủ cuối cùng được tận hưởng khoảnh khắc ngọt ngào của bản thân.
McTominay đã tỏa sáng tại Napoli. Nhưng sự thay đổi mang tính bước ngoặt đến từ quyết định chiến thuật của HLV Antonio Conte. Thời tại Man Utd, anh thường chơi ở vị trí tiền vệ phòng ngự, một "người xách nước", theo lời bình luận viên Pat Nevin của BBC.
Từ những ngày đầu tại Old Trafford, McTominay đã bị định hình sai. Trong một cuộc phỏng vấn với The Athletic vào tháng 4 năm nay, anh từng kể, dù không đính kèm bất kỳ sự oán hận nào: "Khi mới vào đội một, tôi bị định hình sai vị trí thi đấu. Đó không phải lỗi của bất kỳ HLV nào. Điểm mạnh của tôi luôn là xâm nhập vùng cấm, ghi bàn, gây rối trong khu vực đó. Nhưng tôi lại được sử dụng như một số 6, hoặc thậm chí là trung vệ, mà đó không thực sự là phong cách của tôi. Nhưng khi bạn chơi cho Man Utd và chỉ mới 20 tuổi, bạn không thể gõ cửa phòng HLV và nói rằng bạn muốn chơi ở vị trí số 8 thay vì Paul Pogba. Điều đó không thực tế. Bạn phải biết vị trí của mình và làm những gì được yêu cầu. Trong vài mùa giải gần đây, tôi bắt đầu xâm nhập vùng cấm nhiều hơn, ghi nhiều bàn hơn, và năm ngoái là mùa hay nhất của tôi".
Ở tuyển Scotland, McTominay thậm chí từng được sử dụng ở vị trí trung vệ, trước khi HLV Steve Clarke bắt đầu xếp anh chơi tiền vệ tấn công. Quyết định đó đã được Conte tiếp nối và mang lại hiệu quả vượt mong đợi. Nhà cầm quân người Italy hiểu rõ những người mình chiêu mộ: ông nhìn thấy ở McTominay một cỗ máy ở tuyến giữa, luôn xâm nhập vùng cấm và tạo ra rắc rối cho đối thủ.
McTominay ghi 12 bàn trong 34 trận tại Serie A cho Napoli, trở thành tiền vệ ghi bàn hàng đầu của giải đấu, ngang hàng với những người giỏi nhất. Trong khi, tại Man Utd, anh chỉ ghi 19 bàn sau 178 trận ở Ngoại hạng, bao gồm 7 bàn ở mùa giải cuối cùng trước khi rời Old Trafford – cũng là thành tích tốt nhất trong những năm tháng gắn bó với "Quỷ Đỏ".
Nhà báo người Naples, Vincenzo Credendino từng chia sẻ hồi tháng 5: "Trong hệ thống của Conte, McTominay không phải là người tổ chức lối chơi, mà là một 'kẻ đột kích', một lựa chọn hoàn hảo khi bạn có một số 9 như Romelu Lukaku. McTominay nằm trong nhóm những tiền vệ hàng đầu về số lần chạm bóng trong vùng cấm đối phương và số lần thắng tranh chấp tay đôi tại Serie A".
Credendino nói thêm McTominay hoàn toàn có thể so sánh với những tiền vệ nổi danh trong lịch sử huấn luyện ở các đội bóng của Conte. Ví dụ ở những năm đầu tại Juventus, 2011-2012 và 2012-13, Claudio Marchisio và Arturo Vidal lần lượt ghi 9 và 10 bàn. "Điều này không phải ngẫu nhiên. McTominay hoàn hảo cho Conte, và Conte cũng hoàn hảo cho McTominay", ông nói thêm.
Bên cạnh bóng đá, McTominay, người lựa chọn khoác áo tuyển Scotland vì gốc gác của cha, đang tận hưởng một cuộc sống hạnh phúc cả trong lẫn ngoài sân cỏ. Sinh ra tại Lancaster, Tây bắc nước Anh, anh gia nhập lò Carrington từ 5 tuổi, trải qua một thời kỳ không còn là huy hoàng của CLB, McTominay chắc cũng biết rằng nhiều người cảm thấy anh không được đánh giá đúng mức tại Man Utd.
Và rồi năm ngoái, anh quyết định tự đứng trên đôi chân mình sau 255 lần ra sân cho đội chủ sân Old Trafford. Anh cảm thấy đã đủ và làm đủ để hiểu rằng sự nghiệp hiếm khi đi theo đường thẳng, rằng luôn có những khúc quanh, ngã rẽ, và những lối đi vòng.
Nói về cuộc sống xa quê, McTominay từng chia sẻ trên đài BBC (Anh): "Nó mang lại cho bạn sức mạnh tinh thần lớn hơn. Tôi luôn sống gần mẹ nên có thể về thăm bất cứ lúc nào. Giờ đây, tôi sống cách nhà 1.500 dặm, không thể dễ dàng về thăm mẹ, gia đình, chị gái và các con. Đó là sự khác biệt, nhưng trong cuộc sống, đôi khi bạn phải bước ra khỏi vùng an toàn. Tôi luôn tự hào về điều đó. Tôi không muốn ở mãi trong vùng an toàn, và nếu tôi có thể đến bất kỳ đâu, khẳng định bản thân và làm tốt, tại sao không? Ai có thể ngăn cản tôi?".
McTominay từng bộc bạch trên The Athletic rằng ngay khi biết tin Napoli quan tâm đến mình, anh liền cảm nhận được một "sức hút mạnh mẽ". Anh luôn cố gắng giữ tư duy cởi mở với các cơ hội khác nhau. "Mọi thứ ở Manchester rất khó khăn", anh nói. "Tôi không thực sự biết chuyện gì đang xảy ra. Nhưng bạn lập tức nhận ra Napoli: niềm đam mê của người hâm mộ, chất lượng của giải đấu".
Những pha bóng hay của McTominay ở Napoli.
McTominay không phải người đầu tiên nhận ra rằng cuộc sống ở Naples sống động và tràn đầy sức sống hơn những nơi khác. Từ hai nghìn năm nay, thành phố này đã là nơi mọi người tìm đến để cảm thấy được tái sinh.
Nhưng theo một cách nào đó, McTominay thật sự bị cuốn hút bởi những... quả cà chua của Naples. Những quả cà chua được trồng ở vùng Campania, Italy, dường như là một khám phá lớn đối với anh. Anh từng nói về chúng như thể chìm vào mơ màng, không chỉ như một người sành ăn. "Trời ơi! Những quả cà chua", McTominay từng thốt lên. "Ở quê nhà, tôi chẳng bao giờ được ăn chúng. Ở đó, chúng chỉ như thứ nước màu đỏ. Còn ở đây, chúng thực sự có vị cà chua. Giờ tôi ăn chúng như một món ăn vặt. Tôi ăn tất cả các loại rau củ, trái cây. Tất cả đều tươi ngon".
Với sự cuồng nhiệt của một người mới được khai sáng, McTominay còn say mê nói về cá, bí ngòi và món risotto. Anh tận hưởng niềm vui đơn thuần khi nghĩ về ẩm thực Italy, đến mức sử dụng cả cử chỉ và từ vựng Italy trong cuộc phỏng vấn: "Bellissimo" (tuyệt vời, kỳ diệu).
Sự hiện diện của người bạn và đồng đội ở tuyển Scotland, Billy Gilmour, cũng giúp ích rất nhiều cho công cuộc hòa nhập. Gilmour gia nhập Napoli cùng ngày với McTominay từ Brighton. McTominay và Gilmour sống không xa nhau, ở ngoại ô thành phố Naples, và cùng chia sẻ dịch vụ của một đầu bếp riêng, có tên Mario.
Anh kể: "Mọi thứ rất khác biệt, từ cách ăn uống, cách sống. May mắn là tôi có người bạn thân Billy Gilmour ở đây. Chúng tôi đã hỗ trợ lẫn nhau và thúc đẩy nhau trong nhiều việc. Tôi là người muốn đối mặt với mọi thử thách, chỉ muốn ra sân và cống hiến hết mình, trải nghiệm văn hóa và ngôn ngữ mới, đồng thời tận hưởng quãng thời gian tuyệt vời".
Từng bước, McTominay hòa mình vào cuộc sống ở Italy với sự hào hứng. Anh nhiệt tình bảo vệ Serie A, bác bỏ những gì anh cho là những lời chỉ trích sai lầm, anh dùng từ "lầm tưởng" khi người khác nói về chất lượng của giải đấu. "Mọi người nên cẩn thận khi nói rằng bóng đá Italy hay Tây Ban Nha không thể sánh được với Ngoại hạng", anh khẳng định. "Về thể lực và chiến thuật, tôi đã trải qua một số trận đấu khó khăn nhất ở đây".
McTominay học tiếng Italy vài lần mỗi tuần và chăm chỉ luyện tập trên các ứng dụng. Sự tiến bộ của anh có thể được đánh giá qua hai cách. Thứ nhất, Politano nhận xét tiếng Italy của anh rất tốt. Và nếu Politano đã nói như vậy, ấy là khả tín, vì cùng với Giovanni Di Lorenzo và Leonardo Spinazzola, bộ ba cầu thủ Italy này là những "ông chủ" của phòng thay đồ Napoli – các đồng đội không được phép rời bàn ăn tối cho đến khi bộ ba này cho phép.
Thứ hai, đôi khi McTominay nói tiếng Anh theo cách mà một người Italy sẽ nói. "Tôi luôn muốn học một ngôn ngữ", anh chia sẻ. "Đó là thứ tuyệt vời. Và điều quan trọng là mọi người thấy chúng tôi hòa nhập với văn hóa nơi đây. Thành phố này thật tuyệt, hoàn toàn khác biệt. Chúng tôi phải thể hiện rằng mình quan tâm đến thành phố, đến văn hóa, cũng như chơi bóng tốt".
Napoli là CLB nơi các huyền thoại được tôn sùng theo cách hiếm thấy, tiêu biểu như Diego Maradona hay sau này là những Marek Hamsik và Dries Mertens. Với thành công mùa trước là chức vô địch Serie A thứ tư trong lịch sử Napoli, còn McTominay trở thành biểu tượng của cuộc cách mạng dưới thời Conte, anh được hưởng một vinh dự cao nhất của Naples: hình ảnh của anh được vẽ trên một bức tường của một đền thờ ở trung tâm thành phố.
Nhà hàng San Ciro ở thủ đô Edinburgh treo cờ Scotland với dòng chữ: "Napoli. McTominay. Pizza. Theo thứ tự đó". Ciro Sartore, đồng sở hữu nhà hàng cùng anh trai Santo, cho biết: "CĐV Napoli yêu mến những cầu thủ cống hiến hết mình cho thành phố. Hành động hôn lên logo Napoli của McTominay cho thấy cậu ấy trân trọng tình cảm của họ. Và tất nhiên, việc ghi nhiều bàn thắng cũng giúp ích rất nhiều".
Chỉ trong vài tuần đầu tiên, McTominay đã được đặt biệt danh "Braveheart", tiếp nối là những cái tên như McTerminator, MacGyver hay "apribottiglie" (người mở chai). Đặc biệt ở giai đoạn đầu mùa giải, anh là mối đe dọa ghi bàn chính của Napoli. Anh đã ghi bàn tại San Siro, tại Olimpico, và trước Juventus. Dần dần, tại sân Diego Armando Maradona, những lá cờ Scotland thường xuyên xuất hiện trong đám đông khán giả, trong đó, người ta còn thấy những CĐV xăm hình anh.
"Người dân Naples thật tuyệt vời", McTominay từng nói. "Họ rất cuồng nhiệt, ở bất kỳ đâu bạn cũng có thể nghe 'Forza Napoli' và họ muốn trò chuyện với bạn. Điều đó truyền cảm hứng mỗi khi tôi bước ra sân, vì họ thực sự quan tâm. Mỗi trận đấu là một lần chúng tôi muốn thúc đẩy bản thân để chiến thắng".
McTominay một năm đã qua đã trở thành biểu tượng cho tinh thần của Napoli, với sự mãnh liệt, hy sinh trong mỗi trận đấu. Ở tuổi 28, có thể cũng đã là hơi muộn, nhưng anh không còn phải bị so sánh, không còn bị coi là một tác phẩm dang dở, một "tài năng trẻ mãi mãi". Ở Napoli, lần đầu tiên trong sự nghiệp, McTominay được đánh giá dựa trên con người hiện tại, chứ không phải những gì anh từng là.
Và vì thế, anh là một trong 30 cầu thủ hay nhất thế giới 2024-2025.
Hoàng Thông
