Tháng 5 năm nay, luật sư Hoàng Quý Dân chết lặng khi gõ tên mình trên thanh tìm kiếm của Baidu và đọc được loạt kết quả: luật sư Hoàng Quý Dân đe dọa thẩm phán, nhận hối lộ, làm giả con dấu và chiếm đoạt trái phép tiền gửi công quỹ.
Trong đơn kiện Công ty TNHH Công nghệ Mạng Baidu được Tòa án quận Hải Điến, Bắc Kinh, thụ lý hôm 2/11 vừa qua, luật sư Dân cho biết hành nghề toàn thời gian tại Văn phòng Luật ở Bắc Kinh. Từ đó đến nay, ông chưa từng bị xử lý hình sự hay hành chính lần nào nhưng AI của Baidu đã tạo ra tới 4 vụ án miêu tả ông là thủ phạm.
Trong vụ án thứ nhất có tiêu đề: Luật sư bị phạt 30.000 nhân dân tệ vì đe dọa thẩm phán.
Thông tin này xuất phát từ một bài báo trên cổng thông tin Tòa án về một vụ việc tại Tòa án thuộc tỉnh Tứ Xuyên. Bài báo cho biết một luật sư họ Hoàng không hài lòng với phán quyết của tòa án đã lăng mạ và đe dọa thẩm phán qua tin nhắn thoại WeChat, thậm chí đe dọa giết cả gia đình. Ông ta do đó đã bị tòa án phạt 30.000 nhân dân tệ.
Trí tuệ nhân tạo Baidu, khi tóm tắt ba bài báo trực tuyến, đã thay thế "luật sư Hoàng" bằng "Hoàng Quý Dân" trong bài báo, nêu rằng: "Luật sư Hoàng Quý Dân đã bị tòa án phạt tiền và công bố công khai vì đe dọa đến sự an toàn cá nhân của thẩm phán sau khi thua kiện".
Vụ án thứ hai mà luật sư Dân bị AI trích dẫn sai liên quan đến việc làm giả con dấu. Vụ án gốc được báo Pháp luật tỉnh Phúc Kiến đưa tin, trong đó một "cố vấn pháp luật, ông Hoàng" đã làm giả con dấu để đòi lại khoản nợ hơn 10 triệu nhân dân tệ.
Trí tuệ nhân tạo Baidu tiếp tục thay thế cụm từ "cố vấn pháp luật Hoàng" bằng "luật sư Hoàng Quý Dân" trong bản tóm tắt AI.
Tương tự hai vụ án còn lại, liên quan các hành vi gủi thư bảo lãnh giả mạo và chiếm đoạt trái phép tiền công quỹ với các bị cáo họ Hoàng, cũng đều bị AI của Baidu sửa thành "Hoàng Quý Dân".
Tạo thuật toán để độc giả "nhầm lẫn không lối thoát"
Ngoài hiển thị thông tin sai lệch về 4 vụ án nói trên, Baidu AI còn nêu rõ trong phần "Giải thích mở rộng" rằng "Hoàng Quý Dân vẫn là luật sư hành nghề tại Công ty Luật Bắc Kinh". Điều này càng củng cố thêm khẳng định rằng Hoàng Quý Dân chính là người có liên quan đến các hoạt động bất hợp pháp và sai phạm nói trên.
Luật sư này cáo buộc thông tin sai lệch nói trên đã gây thiệt hại nghiêm trọng đến danh tiếng nghề nghiệp của ông với tư cách luật sư, dẫn đến những nghi ngờ nghiêm trọng về đạo đức nghề nghiệp và năng lực. Ông không chỉ phải tốn thêm công sức giải thích và làm rõ mà việc lan truyền thông tin sai lệch còn làm trầm trọng thêm thiệt hại về danh tiếng, nghề nghiệp, thu nhập của ông.
Ông cho biết sau vụ việc, đã dùng điện thoại di động tìm kiếm trên Baidu và phát hiện trí tuệ nhân tạo của Baidu đã dùng thuật toán, tạo ra một cái bẫy không lối thoát cho các tin giả này.
Điển hình, khi ông gõ tìm kiếm "Luật sư Hoàng Quý Dân", hệ thống đã gợi ý cụm từ "tại sao không nên thuê luật sư Hoàng Quý Dân". Phần "Cảnh báo rủi ro mở rộng" trên trang thậm chí còn nêu rõ với giọng điệu nghiêm túc rằng "phong cách bào chữa của luật sư Hoàng Quý Dân có thể dẫn đến vụ án của bạn dễ bị thua".
Ông cũng thử với từ khóa "Luật sư Hoàng Quý Dân thế nào rồi?" trên Baidu. Hệ thống AI sau đó tự động tạo ra một loạt các câu hỏi tiêu cực mang tính dẫn dắt, chẳng hạn như: "Luật sư Hoàng Quý Dân đã bị trừng phạt chưa?", "Ông ấy đã từng vi phạm quy định nghề nghiệp chưa?", và "Giấy phép hành nghề của ông ấy đã bị thu hồi chưa?".
Theo ông, điều này tương đương với việc người dùng nhấp vào bất kỳ câu hỏi nào, và AI của Baidu tự động đẩy thêm nội dung sai lệch chi tiết hơn, tạo thành một chuỗi tự động "hỏi - dẫn dắt - tin đồn - lan truyền", liên tục khuếch đại tác động tiêu cực của thông tin sai lệch.
Phía nguyên đơn đã thử nhập các từ khóa tương tự trên các nền tảng tìm kiếm khác như Doubao, Tencent Yuanbao, Alibaba Qianwen, Deepseek và Xiaobai.
Kết quả cho thấy không có nền tảng nào trong số này tạo ra thông tin tiêu cực và sai lệch tương tự thông tin do AI của Baidu đưa ra. Một số AI thậm chí còn rất có trách nhiệm và thận trọng khi chỉ ra rằng "người ẩn danh họ Hoàng bị trừng phạt trong các vụ án này không phải là luật sư Hoàng Quý Dân", tránh gây nhầm lẫn cho người đọc.
Luật sư của nguyên đơn dẫn Quy định tạm thời của Trung Quốc về quản lý dịch vụ AI tạo sinh, theo đó các nhà cung cấp dịch vụ AI phải chịu trách nhiệm đối với những người sản xuất nội dung thông tin trên mạng.
"Baidu, với tư cách là một nền tảng internet có tầm ảnh hưởng rộng lớn ở Trung Quốc, đã không thực hiện nghĩa vụ kiểm duyệt nội dung AI tạo sinh. AI của Baidu đã chủ động tạo ra và cố ý sửa đổi thông tin sai lệch rồi lan truyền đến một lượng lớn người dùng, đây là hành vi phỉ báng điển hình", vị này cho hay.
Vụ kiện này không chỉ liên quan đến quyền và lợi ích cá nhân của luật sư Dân mà còn thiết lập một "ranh giới đỏ" cho việc bảo vệ quyền danh tiếng trong kỷ nguyên AI, và sẽ có tác động đến sự phát triển tuân thủ pháp luật của ngành công nghiệp AI tạo sinh.
Baidu vẫn chưa đưa ra phản hồi về vụ kiện.
Hải Thư (Theo The Paper)