Sau vụ lật thuyền ở Vịnh Hạ Long và lo ngại ảnh hưởng của bão Wipha, nhóm 20 người thuộc một công ty công nghệ ở Hà Nội, tìm cách hoãn chuyến đi team building đến Hạ Long (Quảng Ninh) dự kiến diễn ra cuối tuần này. Tuy nhiên, phía công ty du lịch không chấp nhận vì bão đã tan và hợp đồng đặt cọc trước cho tour tham quan vịnh không nằm trong diện được hoàn tiền. Không thể hủy hẳn chuyến đi, nhóm giữ lịch trình nhưng bỏ phần tham quan vịnh, chỉ tổ chức các hoạt động vui chơi trên bờ.
"Cả phòng 'rén' rồi, không ai dám xuống vịnh nữa, chúng tôi đã đàm phán lại với bên tour, chấp nhận mất 5 triệu tiền cọc cho phần đi thuyền để đổi sang lịch trình khác an toàn hơn", anh Anh Vũ chia sẻ.
Brenda, du khách đến từ Mexico, cho biết cô đã tham quan Vịnh Hạ Long trên du thuyền từ ngày 17 đến 19/7 và đang ở Hà Nội. Đoàn của Brenda đi tàu tham quan vịnh cùng ngày xảy ra vụ lật tàu Vịnh Xanh 58. Nữ du khách cho biết đoàn của cô trở về bờ sớm hơn, vào khoảng 12-13h, nên không ở gần khu vực xảy ra tai nạn. Cô biết tin về vụ việc qua một người bạn Canada đang ở quê nhà.
"Khi nghe tin, tôi rất sốc, thương tiếc cho các nạn nhân và cảm thấy biết ơn vì mình an toàn, sợ hãi khi nghĩ người gặp nạn có thể đã là mình", nữ du khách nói.
Quang cảnh ở vịnh Hạ Long ngày 19/7, trước khi xảy ra sự cố lật tàu Vịnh Xanh. Ảnh: Brenda
Tàu Vịnh Xanh 58 chở 46 khách và 3 thuyền viên ngày 19/7 đã gặp giông lốc khi đang tham quan tuyến số 2 vịnh Hạ Long, khiến tàu lật úp. 37 người tử nạn, 2 người mất tích và10 người được cứu sống.
Một số chủ tàu, du thuyền ở Hạ Long cho biết vụ tai nạn thương tâm xảy ra đúng thời điểm bão Wipha đang đổ bộ, khiến nhiều du khách hoang mang hủy chuyến. Một chủ tàu chuyên đón khách quốc tế cho hay đa số khách hủy ngày 24-25/7.
"Tàu có 20 cabin, thường đón 20-30 khách một lượt, lượng khách hủy khoảng 10 người chủ yếu rơi vào tuần này", chủ tàu nói và hy vọng sau 7-10 ngày, tâm lý khách và các hoạt động du lịch biển ở Hạ Long sẽ dần ổn định.
Đại diện Paradise Vietnam cho biết đơn vị đã chủ động điều chỉnh, dời lịch cho du khách ngay từ ngày 19/7, chờ thông báo chính thức để hoạt động trở lại. Khoảng 10-15% khách đã hủy hoặc bảo lưu chuyến, số còn lại phần lớn dời lịch sang tuần kế tiếp. Du thuyền cũng hỗ trợ kéo dài thời gian bảo lưu để du khách thuận tiện sắp xếp. Hiện du thuyền vẫn tiếp tục nhận yêu cầu đặt mới.
Bộ đội Hải quân cùng các lực lượng khác tại hiện trường tìm kiếm người mất tích. Ảnh: Lê Tân
Tiến sĩ Joe Othman, Giảng viên cấp cao ngành Tâm lý học, Đại học RMIT Việt Nam, cho rằng sau những vụ tai nạn như lật tàu ở Hạ Long, hầu hết mọi người có thể trải qua sự kết hợp của các cảm xúc như sợ hãi, lo âu, buồn bã, tội lỗi và giận dữ. Đối với du khách, cảm xúc nổi bật nhất là sợ hãi và lo ngại về mất an toàn. Khái niệm "kỳ nghỉ" - vốn mang lại sự thư giãn và cảm giác thoát ly, bị phá vỡ, thay vào đó là cảm giác dễ bị tổn thương. Du khách có xu hướng lo lắng cho sự an toàn của bản thân và giảm lòng tin vào các đơn vị khai thác dịch vụ.
Đối với các chủ thuyền, cảm xúc thường thấy là tội lỗi và lo âu kiểu "nếu như" - họ có thể tự hỏi điều gì sẽ xảy ra nếu chính mình hoặc tàu của mình gặp nạn trong tình huống đó. Vì Hạ Long là một thành phố nhỏ, nơi mọi người thường có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, các đơn vị kinh doanh dịch vụ du lịch đường thủy có thể cảm nhận được nỗi đau tập thể và trách nhiệm cộng đồng.
"Dù không phải ngay lập tức, một số chủ kinh doanh có thể bắt đầu cảm thấy lo lắng cho sinh kế, khi tai tiếng và các quy định chặt chẽ hơn có thể ảnh hưởng đến lượng khách trong tương lai", ông Joe Othman nói.
Lực lượng chức năng tìm nạn nhân tàu Vịnh Xanh 58. Ảnh: Lê Tân
Tiến sĩ Justin Matthew Pang, Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Quản trị du lịch và khách sạn, Đại học RMIT Việt Nam, nói "trong thời điểm nhạy cảm này và cả thời gian tới, các chủ tàu cần ý thức rõ trách nhiệm đảm bảo an toàn cho hành khách".
Theo ông, mọi tàu nên áp dụng các tiêu chuẩn an toàn cao nhất, từ việc kiểm soát sức chứa, bố trí đủ áo phao, yêu cầu mặc áo phao suốt hành trình, đến trang bị bộ sơ cứu và thiết bị cứu hộ đầy đủ. Chủ tàu nên lắp biển chỉ dẫn vị trí thiết bị cứu sinh, chiếu video hoặc minh họa hướng dẫn an toàn trước khi khởi hành, tương tự quy trình trên máy bay. Những hành động này sẽ nâng cao ý thức, từng bước hình thành văn hóa an toàn, loại bỏ các hành vi chủ quan. Về lâu dài, đây cũng là cách xây dựng loại hình du lịch đặt an toàn lên hàng đầu, bền vững và được quản lý bằng những quy chuẩn trách nhiệm.
Tiến sĩ Justin Matthew Pang lấy ví dụ năm 2014, tàu MV Sewol chở 476 người, trong đó có 250 học sinh, đã bị lật khi đang trên hành trình từ Incheon đến Jeju, khiến 304 người thiệt mạng, gây chấn động toàn Hàn Quốc. "Phải mất nhiều năm, người dân Hàn Quốc mới dần khắc phục nỗi đau, siết quy chuẩn an toàn và xây dựng các tổ chức giám sát cộng đồng từ cơ sở", theo ông Pang.
Vụ tai nạn ở Hạ Long lần này có thể để lại một "vết sẹo" sâu trong ngành du lịch địa phương. Chính quyền cần củng cố nghĩa vụ chăm sóc hành khách, buộc các đơn vị vận hành tàu đặt an toàn lên hàng đầu để khôi phục niềm tin từ du khách lẫn cộng đồng.
Chuyên gia tư vấn an toàn nên được mời tới Hạ Long để nghiên cứu tác động của bão nhiệt đới, chia sẻ các quy chuẩn và thực hành tốt nhất cho người dân, doanh nghiệp, lãnh đạo ngành và các hiệp hội hàng hải.
"Bài học từ Sewol nhắc nhở Hạ Long không thể coi đây là một tai nạn riêng lẻ, mà phải xem là hồi chuông cảnh tỉnh để nâng tiêu chuẩn an toàn hàng hải lên mức cao nhất, nếu không, hệ lụy có thể kéo dài và làm tổn thương cả cộng đồng", Tiến sĩ Pang nói.
Bích Phương