Bạn tôi có trình độ thạc sĩ, làm việc trong lĩnh vực tài chính hơn 10 năm. Một hôm chị kể: "Ngồi dạy con gái tiểu học mà muốn phát khóc. Mình giảng thế nào con cũng nói: 'Mẹ dạy không giống cô'".
Không lâu sau đó, chị quyết định cho con đi học thêm.
Nhiều phụ huynh học cao hiểu rộng, từng viết luận văn dày cả trăm trang, thế mà giải bài toán lớp 2 cùng con cũng không xong. Không phải vì không đủ trình độ hiểu bài, mà là không biết dạy thế nào cho trẻ hiểu, hoặc dạy xong thì bị chính con... từ chối vì "(cách làm) không giống cô".
Có học vị cao chưa chắc có kỹ năng sư phạm. Việc truyền đạt kiến thức cho một đứa trẻ không đơn giản như giải thích cho một đồng nghiệp trưởng thành. Mỗi độ tuổi cần cách tiếp cận riêng, cần có phương pháp để khơi gợi sự tập trung, ghi nhớ, kết nối khái niệm, đó là điều mà người lớn, dù giỏi đến đâu, nếu không học qua kỹ năng mô phạm thì khó mà làm tốt.
Câu hỏi đặt ra là vì sao một đứa trẻ học cả ngày ở trường mà tối về vẫn cần phụ huynh hoặc gia sư kèm cặp từng chút một? Lỗi có phải ở chương trình học? Hay cách giảng dạy chưa đủ hiệu quả?
Thực tế cho thấy, nhiều chương trình học còn nặng về hình thức, bài tập được thiết kế phức tạp không cần thiết, cách trình bày thiếu linh hoạt. Trong khi đó, lớp học đông, mỗi em một năng lực, nhưng cách giảng vẫn giống nhau. Học sinh yếu không được kèm thêm, học sinh khá không được mở rộng. Mỗi khi kiểm tra, em nào không hiểu bài thì điểm thấp, rồi cha mẹ lo lắng, dẫn tới học thêm.
Học thêm vì sợ con không theo kịp bạn bè, vì thầy cô yêu cầu, vì áp lực điểm số, tất cả khiến việc học của học sinh trở thành một chuỗi hoạt động kéo dài từ sáng đến tối, cả ngày lẫn tối.
Điều cốt lõi vẫn là hệ thống giáo dục chưa tạo được sự gắn kết giữa nhà trường và gia đình. Phụ huynh không có công cụ, không được hướng dẫn cụ thể để biết nên dạy con thế nào, đồng hành ra sao.
Tôi nghĩ giải pháp căn cơ là thay đổi triết lý dạy học, ưu tiên hiệu quả thay vì hình thức. Tập trung phát triển chương trình học phù hợp độ tuổi, dễ tiếp cận, giúp học sinh có thể hiểu và làm bài ngay trên lớp sẽ giảm nhu cầu học thêm. Đồng thời, ngành giáo dục nên có tài liệu, buổi hướng dẫn đơn giản để phụ huynh có thể hiểu và đồng hành với con hiệu quả hơn.
Chỉ khi học sinh được dạy đúng, học hiệu quả trên lớp, và phụ huynh được trao quyền hiểu, không bị đặt ra ngoài lề vì "khác cách cô dạy", thì mới có thể chấm dứt được vòng xoáy học thêm đang khiến cả gia đình lẫn học sinh kiệt sức.
Nguyễn Huynh