Tôi đánh giá cao việc chị tìm kiếm lời khuyên về việc sử dụng khoản vay cho mục đích đầu tư. Chúng ta hãy cùng phân tích từng khía cạnh, trước tiên là khoản vay 450 triệu lãi suất 4,9% mỗi năm.
Mức lãi suất vay thấu chi chị đang mô tả rất thấp so với mặt bằng chung (dao động 5,5-10,5% mỗi năm) và lãi suất như thế thường chỉ áp dụng cho khoản vay cần có tài sản đảm bảo. Ngoài ra, khoản vay bổ sung vốn kinh doanh lưu động cũng thường được gọi nhầm là "vay thấu chi" mặc dù tính chất và mục đích của hai khoản vay là khác nhau. Trong trường hợp vay bổ sung vốn kinh doanh lưu động, tôi khuyên chị sử dụng đúng mục đích vay.
Dưới đây, tôi sẽ tư vấn dựa trên mô tả nhận được là "vay thấu chi" với lãi suất thấp. Thời hạn chị cần phải tất toán là cuối tháng 3/2026, tức còn khoảng 9 tháng để đầu tư, nên chị cần cân nhắc cẩn trọng như sau. Đầu tư ngắn hạn bằng khoản vay cần sinh lời ít nhất khoảng 3,7% trong 9 tháng (tương đương 4,9% một năm) mới "hòa vốn" so với chi phí vay. Đồng thời, chị cần đảm bảo có đủ tiền gốc để tất toán, với thời hạn cần trả nợ là tháng 3/2026, hoặc khi cần tiền để trả nợ chị có thể sắp xếp được từ một nguồn khác.
Văn phòng giao dịch của một ngân hàng tại Hà Nội. Ảnh: Giang Huy
Trước khi quyết định đầu tư, chị cần tự kiểm tra lại những yếu tố sau. Đầu tiên là quỹ dự phòng rủi ro khi tôi chưa rõ, chị có đang lập khoản dự phòng hay không. Khoản này cần tương đương 3-6 tháng chi tiêu thiết yếu bao gồm trả nợ vay (nếu thu nhập ổn định) hoặc 6-12 tháng (nếu thu nhập có tính thời vụ). Đây là "tấm đệm" quan trọng nếu có sự cố bất ngờ xảy ra (ốm đau, mất thu nhập tạm thời, tai nạn...).
Thứ hai là bảo hiểm nhân thọ. Nếu chị đang dùng tài sản đảm bảo để vay, bảo hiểm chính là cách "bảo vệ tài sản" trong trường hợp rủi ro về sức khỏe và con người khiến chị không thể tiếp tục tạo thu nhập. Mức bảo vệ phù hợp là số lớn hơn giữa 5-8% thu nhập năm hoặc 1% tổng tài sản ròng.
Thứ bà là dòng tiền thặng dư. Chị có đang duy trì khoản tiết kiệm đều đặn hàng tháng không? Đây là điều kiện cần để đầu tư đều đặn và đạt lợi nhuận kỳ vọng. Nếu chị đã làm tốt những việc trên, tôi chúc mừng vì chị đã có những bước cần thiết để việc đầu tư trở nên an toàn và an tâm.
Tiếp theo, chúng ta sẽ phân tích các kênh đầu tư chị đang quan tâm. Vì chưa có mô tả về kinh nghiệm đầu tư và hồ sơ rủi ro, tôi sẽ đánh giá chung dựa trên chu kỳ kinh tế, tỷ suất lợi nhuận của từng kênh và thời gian nắm giữ phù hợp để chị có thể ra quyết định phù hợp.
Chị nhắc đến vàng, tôi cho rằng đây là kênh phòng thủ tốt nhưng ngắn hạn tiềm ẩn rủi ro. Một số nhà đầu tư thời gian gần đây có tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội) khi thấy người khác đạt hiệu suất sinh lời cao từ kim loại quý. Vì vậy, chị Thảo hãy cùng tôi nhìn nhận về nguyên nhân giúp tài sản này neo ở mức giá cao và tiềm năng tăng trưởng của kênh.
Nguyên nhân tăng giá, trước hết về bản chất, vàng là kênh tài sản phòng thủ. Giá tăng có mối liên hệ với những rủi ro về bất ổn kinh tế, chính trị hoặc nguy cơ chiến tranh... Dữ liệu từ FIDT cho thấy trong năm 2023, vàng tăng 13%, năm 2024 tăng 26% và tính đến tháng 6 năm nay khoảng 40% - do ảnh hưởng không nhỏ từ khủng hoảng toàn cầu và bất ổn địa chính trị.
Giá vàng được dự báo có thể tiếp tục tăng trong năm 2025 do bất ổn địa chính trị toàn cầu và chính sách thuế từ Mỹ. Tuy nhiên do giá đã tăng rất mạnh và tâm lý e ngại giá cao của nhà đầu tư nên tôi đánh giá dư địa tăng trưởng của vàng trong thời gian tới không nhiều. Việc tiếp tục mua và nắm giữ vàng có thể làm mất cơ hội đầu tư nhiều kênh khác đang bước vào chu kỳ tăng trưởng tốt và kéo dài hơn vàng như bất động sản, cổ phiếu, chứng chỉ quỹ.
Nói thêm về tiềm năng tăng giá, tỷ suất sinh lợi của vàng trong 21 năm gần đây đạt 9% mỗi năm nhưng giảm dần còn 7,2% mỗi năm trong 15 năm và gần như không tăng trong 8 năm (giai đoạn 2012-2020). Như vậy, đầu tư vàng ngắn hạn hoặc sai thời điểm có thể khiến người đầu tư gặp thua lỗ cũng như mất khả năng chống lạm phát (hiện ở khoảng 4% một năm), đặc biệt khi giá vàng trong nước đang có sự biến động mạnh và chênh lệch giá mua - bán lớn như hiện tại.
Từ những phân tích trên, theo quan điểm của tôi việc đầu tư vàng bằng tiền vay sẽ không phù hợp.
Giá vàng có 8 năm không tăng trong giai đoạn 2012-2020. Nguồn: FIDT
Kênh tiếp theo được chị nhắc tới là bạc. Đây cũng là kim loại quý có tính chất phòng thủ tương tự và có mối tương quan cao với vàng. Tuy nhiên, bạc là loại tài sản có biến động lớn hơn, ít phù hợp với người mới.
Khi giá vàng tăng, bạc thường có xu hướng đi cùng chiều, nhưng biên độ dao động lớn hơn vì sự gắn kết chặt chẽ với kinh tế toàn cầu trong việc sử dụng cho công nghiệp nặng và công nghệ cao. Do đó, bạc còn nhạy cảm hơn với những thay đổi kinh tế so với vàng. Theo ngân hàng Morgan Stanley, biến động giá bạc có thể gấp 2-3 lần vàng trong một ngày.
Với chị Thảo - người đầu tư ngắn hạn bằng vốn vay, bạc là kênh tiềm ẩn rủi ro cao nếu chưa có kinh nghiệm.
Ngoài ra, chị còn cân nhắc về quỹ hoán đổi danh mục (ETF). Khái quát về kênh này, tôi cho rằng phù hợp với chu kỳ kinh tế hiện tại nhưng cần thời gian nắm giữ.
Kênh đầu tư này bản chất là một loại quỹ đầu tư chứng khoán thụ động bằng cách mô phỏng biến động của một chỉ số cụ thể như VN30, VN100 hoặc các rổ cổ phiếu khác. Trong đó, tiềm năng tăng trưởng của cổ phiếu sẽ gắn liền với chu kỳ kinh tế, định giá đủ rẻ và thời gian nắm giữ đủ lâu.
Khi nền kinh tế bước vào pha phục hồi và có thể dịch chuyển sang tiền tăng trưởng, cổ phiếu thường sẽ tăng mạnh hơn vàng. Một số quỹ ETF như DCVFM VN30 ETF có thể tăng 10-15% mỗi năm.
Định giá cổ phiếu cũng đang ở mức rẻ, với chỉ số VN-Index đang có tổng vốn hóa trên tổng lợi nhuận sau thuế (P/E) là 13,3 lần - thấp hơn mức trung bình là 15 lần. Chỉ số P/B (giá của một cổ phiếu với giá trị sổ sách của cổ phiếu đó) là 1,65 lần - thấp hơn mức trung bình 2 lần trong giai đoạn 2012-2025.
Tuy nhiên, đối với đầu tư cổ phiếu - kênh đầu tư có sự biến động mạnh về giá và không chắc chắn mang lại lợi nhuận trong ngắn hạn, nhà đầu tư không chuyên nên xác định thời gian rót vốn 2-3 năm sẽ có xác suất đạt lợi nhuận kỳ vọng tốt nhất trong chu kỳ tăng trưởng sắp tới. Nếu đầu tư dưới 1 năm, rủi ro không đủ thời gian "chín" nên giá cổ phiếu có thể lên rồi xuống trước khi đạt lợi nhuận kỳ vọng.
Giao dịch chứng khoán tại một công ty ở quận 1, TP HCM. Ảnh: An Khương
Vậy nên đầu tư thế nào với khoản vay thấu chi? Trong 3 kênh đầu tư chị quan tâm, tôi đánh giá chỉ có ETF có tiềm năng. Tuy nhiên, nếu chị đang ở độ tuổi hưu trí, hoặc không nằm trong độ tuổi này nhưng chưa có kinh nghiệm đầu tư, chưa sẵn sàng chịu đựng rủi ro ngắn hạn và không chắc chắn sẽ có sẵn tiền tất toán 450 triệu đồng sau 9 tháng, tốt nhất không nên dùng khoản vay này để đầu tư vàng, bạc hay ETF.
Thay vào đó, chị hãy cân nhắc dùng thặng dư hàng tháng để bắt đầu đầu tư tích sản qua ETF hoặc chứng chỉ quỹ mở để làm quen, định hình khẩu vị rủi ro, tập thói quen cập nhật thị trường và rèn luyện tư duy đầu tư dựa trên kiến thức và trải nghiệm. Chị cũng cần xây dựng chiến lược đầu tư dài hạn (ít nhất 2-3 năm) phù hợp với hồ sơ tài chính cá nhân và mục tiêu của bản thân. Ở bước này, chị có thể cân nhắc có sự đồng hành của cố vấn tài chính cá nhân.
Nếu đã có kinh nghiệm đầu tư, sẵn sàng chấp nhận rủi ro và cắt lỗ kịp thời, đồng thời có năng lực đảm bảo được dòng tiền đủ để tất toán 450 triệu đồng sau 9 tháng, chị có thể sử dụng khoản vay.
Tôi muốn lưu ý thêm về việc xác định điểm cắt lỗ. Chị thử đặt ra bài toán sẽ sử dụng bao nhiêu tiền và lỗ trong khoảng bao nhiêu thì có thể chấp nhận được. Ví dụ, đầu tư 450 triệu trong 9 tháng, nếu ETF tăng 8%, chị lãi 36 triệu. Trừ chi phí vay khoảng 16,54 triệu, chị còn lãi ròng khoảng 19,46 triệu đồng. Ngược lại, nếu ETF giảm 8%, chị lỗ 36 triệu. Cộng thêm chi phí vay, tổng lỗ lên đến khoảng 52,54 triệu đồng.
Việc không kiểm soát rủi ro hoặc thiếu chiến lược cắt lỗ có thể khiến khoản đầu tư bằng vốn vay trở thành gánh nặng, đặc biệt khi đến hạn tất toán mà thị trường chưa kịp phục hồi. Đồng thời việc này sẽ gây rủi ro đối với tài sản đảm bảo. Do đó, tôi khuyên chị nên cân nhắc kỹ giữa lợi nhuận có thể đạt được và nỗi bất an phải đánh đổi.
Ngoài ra, với khoản vay thấu chi này nếu có thể thương thảo với ngân hàng để tái tục trong 1-2 năm tiếp theo, chị có thể yên tâm chọn quỹ ETF vì thời gian đầu tư được kéo dài 2-3 năm, tính an toàn được nâng lên cao và lợi nhuận kỳ vọng khoảng 12% mỗi năm, so với lãi vay 4,9%.
Trong cả hai phương án trên, việc trao đổi rõ hơn về bức tranh tài chính của mình với chuyên gia hoạch định tài chính cá nhân, từ đó có chiến lược phân bổ vốn phù hợp với năng lực và tình hình kinh tế chính trị hiện tại là điều cần thiết. Chúc chị đầu tư an tâm và thành công!
Phạm Thị Quỳnh Mai
Cố vấn tài chính
Công ty Tư vấn đầu tư và Quản lý tài sản FIDT