Ngày 16/12, Chính phủ ban hành Nghị định 321 hướng dẫn việc lấy ý kiến nhân dân đối với đề án thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã. Nghị định nhằm chuẩn hóa quy trình lấy ý kiến nhân dân.
Theo đó, sau khi xây dựng đề án, UBND cấp tỉnh gửi tài liệu, mẫu phiếu và hướng dẫn để UBND cấp xã tổ chức lấy ý kiến nhân dân theo từng thôn, tổ dân phố. Trong thời hạn 60 ngày, cấp xã phải hoàn thành việc lấy ý kiến và báo cáo kết quả lên cấp tỉnh.
Báo cáo phải nêu rõ tổng số hộ dân trên địa bàn, số hộ tham gia lấy ý kiến, số hộ đồng ý và không đồng ý. Trường hợp có từ 50% tổng số hộ dân tán thành, các cơ quan liên quan mới được tiếp tục hoàn thiện đề án, trình Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và cấp xã xem xét, cho ý kiến. Kết quả lấy ý kiến phải được công khai trên cổng thông tin điện tử của địa phương và Chính phủ.
Chính phủ quy định nếu đề án liên quan đơn vị hành chính cấp tỉnh thì UBND cấp tỉnh lấy ý kiến nhân dân tại toàn bộ các xã trực thuộc; với đề án cấp xã, việc lấy ý kiến được thực hiện trong phạm vi toàn xã. Bên cạnh phiếu giấy, nghị định khuyến khích các địa phương tổ chức lấy ý kiến bằng hình thức điện tử.
Đây là điểm mới so với các quy định ban hành năm 2018 và 2023. Trước đây, pháp luật yêu cầu phải lấy ý kiến nhân dân khi xây dựng đề án sắp xếp đơn vị hành chính, nhưng chưa quy định rõ tỷ lệ hộ dân tán thành làm điều kiện để tiếp tục hoàn thiện đề án.
Tòa nhà trung tâm hành chính TP Đà Nẵng (hình trụ), tháng 7/2025. Ảnh: Nguyễn Đông
Giữa tháng 11, trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị định 321, trên mạng xã hội xuất hiện tin đồn về việc cả nước sẽ tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính từ 34 xuống 16 tỉnh, thành. Ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ), sau đó khẳng định Đảng, Quốc hội và Chính phủ không có chủ trương tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã; các thông tin lan truyền là không chính xác.
Theo Bộ Nội vụ, Nghị định 321 được ban hành để thay thế các nghị định trước đây, bảo đảm phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, trong đó quy định mô hình chính quyền địa phương 2 cấp gồm tỉnh và xã, không còn cấp huyện và bổ sung loại hình đặc khu thuộc cấp xã. Nghị định mới không kèm theo danh mục hay phương án sáp nhập đơn vị hành chính.
Vũ Tuân