Ông Các ở thôn Sơn Đông, xã Hoàng Vân, tỉnh Bắc Ninh là cựu chiến binh từng lăn lộn các chiến trường miền Bắc, miền Nam, Lào và Campuchia từ năm 1965 đến 1988. Ông cũng là thương binh hạng 4/4, từng là phó phòng huấn luyện Trường Sĩ quan Quân khu 9.
Dịp 50 năm thống nhất đất nước vừa qua (30/4) ông Các đã lỡ dịp vào TP HCM xem diễu binh nên quyết tâm ngày 2/9 tới đây phải có mặt tại Hà Nội. "Bố phải đi xem để thấy đất nước hùng mạnh, để báo cáo với những đồng đội đã ngã xuống", ông nói với con gái.
Biết bố không có vé mời vào Quảng trường Ba Đình tham dự đại lễ, chị Minh Yến lo sức khỏe bố không trụ nổi nếu phải đứng chen chúc trên vỉa hè dưới trời nắng nóng 38-40 độ C. "Bố tôi tuổi đã cao, lại là thương binh ông chắc chắn không thể chịu được cảnh chen lấn, xô đẩy của hàng vạn người", chị Yến nói.
Gia đình chị đã tính nhiều phương án, chạy đôn đáo tìm thuê phòng khách sạn hoặc quán cà phê có tầm nhìn ra tuyến đường có đoàn diễu binh đi qua nhưng bất thành. Các vị trí đẹp đều đã được bán hết từ sớm. Số ít còn lại có giá quá cao trong khi không đảm bảo tránh được cảnh hỗn loạn.
Bế tắc, chị Yến lên mạng nhờ mọi người ở Hà Nội tư vấn. Nhưng người cựu chiến binh già kiên quyết không cho con gái đi xin xỏ hoặc nhờ vả ai. "Bố đâu thể dựa vào cái danh cựu chiến binh để đòi hỏi. Cứ để bố theo dõi đại lễ như mọi người", ông Nguyễn Huy Các nói.
Cựu binh Trần Văn Thanh cùng tư trang trên hành trình từ TP Vinh (Nghệ An) vào TP HCM xem diễu binh dịp 30/4/2025. Ảnh: Bùi Toàn
Gia đình chị Nguyễn Trang ở thôn Kim Lũ, xã Phạm Ngũ Lão, tỉnh Hưng Yên cũng đang "rối như tơ vò" khi ông ông ngoại, cựu chiến binh Lê Nguyên Phức, 87 tuổi, muốn lên Hà Nội dịp 2/9.
Ông Phức từng tham gia chiến đấu ở chiến trường miền Nam và luôn mong mỏi một lần chứng kiến đoàn quân diễu qua Quảng trường Ba Đình. Gần một tháng nay, ông liên tục hỏi con cháu về kế hoạch, nói rằng muốn đi xem "thay phần các đồng đội đã mất" bởi đây có thể là lần cuối cùng.
Lo ngại lớn nhất của gia đình là không có giấy mời và sức khỏe của ông. "Quãng đường từ Hưng Yên lên Hà Nội, cộng với việc phải chờ đợi, đi lại giữa biển người là một thử thách quá lớn với một cụ ông 87 tuổi", chị Trang nói.
Người phụ nữ này cũng cho biết gia đình từng đề đạt nguyện vọng xin giấy mời tham dự chính thức qua hội cựu chiến binh xã nhưng thủ tục phức tạp, số lượng đăng ký đông nên chưa có kết quả. Hiện gia đình chỉ mong các đoàn thể, ban tổ chức sắp xếp cho ông Phức cũng như các cựu chiến binh cao tuổi khác trên cả nước một chỗ ngồi ổn định để xem diễu binh.
Người dân và các cựu chiến binh trải chiếu, bạt nằm nghỉ ngay dưới lòng đường Tôn Đức Thắng, TP HCM đêm 29/4, chờ đến sáng hôm sau xem diễu binh. Ảnh: Quỳnh Trần
Chủ đề sắp xếp chỗ ngồi cho cựu chiến binh xem diễu binh nhận được sự quan tâm lớn của xã hội, tạo ra các luồng thảo luận sôi nổi trên các diễn đàn mạng vài tuần qua. Một số người lấy ví dụ việc hai cựu chiến binh bị những người trẻ vô lễ khi xem diễu binh dịp 30/4 và cho rằng nếu họ được sắp xếp chỗ ngồi xem sẽ không xảy ra việc đáng tiếc như thế.
Nhưng vấn đề này tạo ra hai luồng ý kiến. Một bên cho rằng ban tổ chức gặp khó khăn do số lượng chỗ ngồi hạn chế, người dân cần cảm thông. Phía còn lại tin rằng việc tạo điều kiện cho các cựu chiến binh tham dự là cách tri ân thiết thực nhất. "Không cần ở khán đài trung tâm, chỉ cần một khu vực riêng để các cụ có thể ngồi xem một cách trang nghiêm là được", một tài khoản bình luận.
Theo chuyên gia tâm lý Nguyễn Thị Tâm (TP HCM), việc các cựu chiến binh quyết tâm đi xem diễu binh xuất phát từ nhiều lý do tâm lý sâu sắc.
Ở tuổi xế chiều, mỗi sự kiện trọng đại của đất nước có thể là lần cuối cùng họ được chứng kiến nên muốn được tham gia. Đây cũng là cơ hội để họ sống lại ký ức hào hùng, tái khẳng định giá trị sự hy sinh của bản thân và đồng đội.
"Đối với người lính, quân đội và chiến trường là một phần máu thịt. Xem diễu binh là cách để họ thấy rằng quá khứ vẻ vang của mình đã góp phần tạo nên hiện tại huy hoàng của đất nước", bà Tâm nói.
Hơn nữa, nhiều người mang tâm niệm phải sống và chứng kiến những ngày vui của dân tộc thay cho cả phần đồng đội đã hy sinh nên mang quyết tâm tham dự.
Trước thực tế trên, chuyên gia cho rằng cần tìm một giải pháp cân bằng, vừa thấu hiểu tâm lý các cựu chiến binh, vừa đồng cảm với lo lắng của gia đình khi họ đều đã cao tuổi, khó có thể chờ đợi, chen lấn dưới nắng nóng
PGS.TS Bùi Thị An, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội, nguyên đại biểu Quốc hội khóa XIII cho rằng ban tổ chức nên cân nhắc nguyện vọng của các gia đình cựu chiến binh. Bà An thừa nhận sắp xếp chỗ ngồi cho tất cả cựu chiến binh tại khán đài 30.000 chỗ ở Quảng trường Ba Đình là bất khả thi khi cả nước có khoảng 3 triệu cựu chiến binh.
Tuy nhiên, vẫn có nhiều giải pháp. Theo bà, thay vì chờ các gia đình đăng ký tự phát, ban tổ chức nên phối hợp cùng Hội Cựu chiến binh các cấp để rà soát, lập danh sách những người có nguyện vọng và đủ sức khỏe. Dựa trên đó, có thể linh hoạt thiết lập các khu vực xem ưu tiên như khán đài phụ hoặc các khu vực riêng có ghế ngồi được bảo vệ an toàn dọc tuyến diễu hành, với sự hỗ trợ của y tế và tình nguyện viên.
Ngoài ra, một giải pháp hiệu quả khác là tận dụng cơ sở hạ tầng có sẵn bằng cách làm việc với các quận trung tâm để tổ chức các điểm xem truyền hình trực tiếp tại nhà văn hóa, hội trường. Cách làm này vừa đảm bảo an toàn, sức khỏe cho các cựu chiến binh trong không gian mát mẻ, vừa giữ được không khí trang trọng của buổi lễ.
Gia đình chị Minh Yến và chị Nguyễn Trang cũng không mong mỏi người thân được ngồi ở vị trí trang trọng ở quảng trường Ba Đình dịp 2/9 tới. "Miễn là các ông, các bác có một chỗ ngồi an toàn để theo dõi trọn vẹn buổi lễ, không phải chen lấn, đó là mong ước duy nhất của chúng tôi", chị Yến nói.
Quỳnh Nguyễn