Điểm đ khoản 1 Điều 39 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 quy định: "Không đóng hoặc đóng không đầy đủ số tiền đã đăng ký bảo hiểm xã hội bắt buộc sau 60 ngày kể từ ngày đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc chậm nhất quy định tại khoản 4 Điều 34 của Luật này và đã được cơ quan có thẩm quyền đôn đốc theo quy định tại Điều 35 của Luật này" là trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Khoản 4 Điều 34 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 quy định: "Phương thức, thời hạn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc chậm nhất đối với người sử dụng lao động được quy định như sau:
a) Ngày cuối cùng của tháng tiếp theo đối với phương thức đóng hàng tháng;
b) Ngày cuối cùng của tháng tiếp theo ngay sau chu kỳ đóng đối với phương thức đóng 3 tháng một lần hoặc 6 tháng một lần".
Như vậy, người sử dụng lao động chậm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc quá 60 ngày kể từ ngày hết hạn và đã được cơ quan bảo hiểm xã hội đôn đốc mà vẫn không đóng thì được xem là trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Theo khoản 1 Điều 41 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, bắt buộc người sử dụng lao động đóng đủ số tiền trốn đóng; nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền bảo hiểm xã hội trốn đóng và số ngày trốn đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.
Ngoài ra, tùy vào mức độ vi phạm thì hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc còn bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Cụ thể như sau:
- Căn cứ khoản 1 Điều 6 và điểm a khoản 7 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 75 triệu đồng đối với người sử dụng lao động là cá nhân (trường hợp người sử dụng lao động là tổ chức sẽ bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 150 triệu đồng) nếu hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc chưa đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Người nào (bao gồm pháp nhân thương mại) có nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động mà gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác để không đóng hoặc không đóng đầy đủ theo quy định từ 6 tháng trở lên thuộc một trong những trường hợp sau đây, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 216 Bộ luật Hình sự năm 2025: trốn đóng bảo hiểm từ 50 triệu đồng trở lên; trốn đóng bảo hiểm cho từ 10 người lao động trở lên.
Luật sư Phạm Thanh Hữu
Đoàn luật sư TP HCM