Trên con phố nắng chiếu gay gắt ở vùng San Fernando Valley, phía bắc thành phố Los Angeles, bang California vào một ngày năm 2023, người đàn ông dừng xe máy trước một căn nhà hai tầng có hàng rào bao quanh. Anh ta lấy thang từ thùng xe bán tải gần đó, dựng vào hàng rào, rồi dùng súng trường xả loạt đạn vào trong nhà, trên đầu vẫn đội mũ bảo hiểm.
Theo giới chức liên bang, vụ nổ súng này là một phần của cuộc chiến giữa các băng đảng đối địch gốc Armenia ở California. Mục tiêu của sát thủ trong vụ ám sát bất thành trên là Vahan Harutyunyan, trùm tội phạm 49 tuổi từng bị kết tội gian lận, rửa tiền.
Các băng đảng Armenia ở Los Angeles trước đây thường kiếm tiền lặng lẽ, nay rơi vào vòng xoáy xung đột nghiêm trọng. Tại các vùng ngoại ô yên bình ở San Fernando và Burbank, các ông trùm và gia đình họ bị những tay súng đeo mặt nạ nhắm mục tiêu. Các sát thủ còn sử dụng cả drone và thiết bị hiện đại để theo dõi mục tiêu.
Hồi tháng 5, giới chức Los Angeles đã bắt 13 nghi phạm, trong đó có Harutyunyan, với cáo buộc bắt cóc và nhiều hành vi phạm tội khác.
Căn nhà hai tầng của Vahan Harutyunyan ở North Hills. Ảnh: LA Times
Các điều tra viên cho biết phần lớn băng đảng tội phạm gốc Armenia ở Los Angeles hoạt động độc lập, nhưng thường bắt tay hợp tác trong các phi vụ gian lận bảo hiểm, buôn ma túy, trộm nhiên liệu, lừa đảo thẻ tín dụng, bảo kê, bắt cóc, tống tiền.
Khi một phi vụ đổ bể, các băng đảng này thường dựa vào một hệ thống hòa giải phi chính thức do những người được gọi là "ông trùm" điều hành, được hậu thuẫn bởi giới tội phạm gốc Nga. Các "ông trùm" này là những thủ lĩnh tội phạm cấp cao, được kính nể trong thế giới ngầm. Họ nắm quyền sinh sát trong giới băng đảng, thường đóng vai trò trung gian hòa giải các mâu thuẫn, tranh chấp.
Theo điều tra của cảnh sát, "ông trùm" duy nhất ở Los Angeles là Armen Kazarian, biệt danh Pzo. Kazarian nhập cảnh vào Mỹ năm 1996 với tư cách là người tị nạn, sau đó tham gia thế giới ngầm. Ông ta sống trong một chung cư cao cấp ở Glendale và được đưa đón bằng Rolls Royce Phantom màu trắng.
Kazarian thường xuyên gặp gỡ các tay tội phạm lừa đảo, buôn ma túy tại spa, nhà hàng. "Mọi người đều phải cúi đầu trước Kazaria", một cựu cộng sự giấu tên của ông trùm này cho biết.
Năm 2010, Kazarian bị kết án ba năm tù vì tội hoạt động tội phạm có tổ chức. Năm 2017, ông trùm này bị Mỹ trục xuất về Armenia sau khi đánh bạc ở Las Vegas, vi phạm lệnh quản chế.
Sự ra đi của Kazarian đã làm dấy lên cuộc chiến giành vị trí giữa Robert Amiryan và Ara Artuni, hai người được xem là "đại ca", danh hiệu cấp thấp hơn nhưng vẫn được nể trọng trong giới.
Lực lượng liên bang trấn áp tội phạm gốc Armenia ở Los Angeles hồi tháng 5. Ảnh: ICE
Amiryan, 46 tuổi, sinh tại Armenia, từng ngồi tù vì tội buôn bán vũ khí trái phép, là một thành viên nổi bật của Toonerville, băng đảng chủ yếu là người gốc Latin ở Atwater.
Artuni, 41 tuổi, sinh ra ở Armenia hoặc Iran, không có tiền án tiền sự và sống tại Porter Ranch.
Đêm 3/4/2023, khi Amiryan lái xe vào gara, một sát thủ đeo mặt nạ trượt tuyết đã bắn "đại ca" này bằng khẩu AR-15.
Để tìm ra kẻ chỉ đạo vụ ám sát hụt, Amiryan và Harutyunyan đã bắt cóc một cộng sự của Artuni và tra tấn anh này để lấy thông tin. Nạn nhân đã khai Artuni là người chịu trách nhiệm.
Sau khi được cảnh sát giải cứu, người này phủ nhận bị bắt cóc, và nói rằng những người đàn ông tra tấn mình "không có tội".
Một tháng sau, Amiryan và vợ đang ngồi trên ban công nhà riêng, thì một tay súng xả loạt đạn từ thùng xe bán tải Ford F-150. Amiryan bị trúng đạn ở bụng và cánh tay. Sau đó, sát thủ lái xe máy xuất hiện ở nhà Harutyunyan.
Một tuần sau, một nhóm sát thủ tiếp tục xả súng trường vào sân sau nhà Harutyuntan, nơi anh ta đang đứng cùng Amiryan và một số người khác. Cảnh sát cho biết sát thủ đã sử dụng loại đạn bắn xuyên tường, thậm chí xuyên thủng tủ lạnh.
Dù bị ám sát hụt hai lần, Harutyunyan vẫn nói với cảnh sát "không biết tại sao mình bị nhắm đến".
Đặc vụ liên bang bắt 13 nghi phạm gốc Armenia tại Los Angeles hồi tháng 5. Ảnh: Public Radio of Armenia
Tháng 4/2024, các điều tra viên xác định Artuni đã bay đến Armenia, nơi "đại ca" này bị các "ông trùm" khiển trách vì xung đột với Amiryan. Artuni sau đó xuất hiện ở sân bay Dubai với nhiều vết bầm tím.
Artuni ở lại Dubai cho đến tháng 11/2024, rồi nhập cảnh hợp pháp vào Mỹ từ Mexico. Cuộc chiến ngầm giữa hai "đại ca" tiếp tục bùng nổ.
Hồi tháng 3, một nhóm sát thủ đeo mặt nạ đã bắn vợ của Amiryan khi cô này trở về căn hộ ở Universal City. Hai đứa trẻ trong ôtô không bị thương.
Các đặc vụ liên bang đã bắt Amiryan, Artuni và 11 nghi phạm thuộc băng nhóm của họ vào ngày 20/5, với hàng loạt tội danh như cố ý giết người, bắt cóc, tàng trữ vũ khí, gian lận gây thiệt hại hàng chục triệu USD. Hồi tháng 6, hai "đại ca" khét tiếng cùng đồng phạm ra hầu tòa.
Đức Trung (Theo Los Angeles Times, Washington Post)