'Ảo tưởng sức mạnh' vì 12 năm học thêm

"Thực lòng mà nói, chúng ta đang dành quá nhiều thời gian, tiền bạc và công sức cho việc học thêm. Trẻ em học thêm triền miên, còn cha mẹ thì tất bật đưa đón, lo lắng, đôi khi chẳng còn thời gian để phát triển công việc hay trau dồi bản thân. Cả gia đình cứ thế bị cuốn vào một vòng xoáy học thêm, thi cử, điểm số, mà rốt cuộc vẫn tụt hậu so với thế giới.

Tôi từng nghĩ mình học khá tốt, nhưng khi tham dự hội thảo quốc tế hay tiếp xúc với đồng nghiệp nước ngoài, tôi mới thấy rõ sự chênh lệch. Dù thời sinh viên tôi học rất nhiều môn, rất nhiều giờ, nhưng phần lớn chỉ là học thuộc. Không tư duy, không logic, không thực hành thành ra kiến thức không đọng lại. Mình học thêm vất vả mà vẫn thua kém họ cả về hiểu biết lẫn cách tiếp cận vấn đề.

Tôi thật sự lo nếu thế hệ trẻ cứ tiếp tục học thêm dồn dập như hiện nay, thì chỉ học được lý thuyết để đi thi, mà không biết cách vận dụng trong cuộc sống hay công việc sau này.

Muốn thay đổi điều đó, cần bắt đầu từ chính sách thi cử: đề thi cần đủ đơn giản, vừa sức để học sinh không cần học thêm vẫn có thể làm được. Đồng thời không phân lớp chọn, trường chuyên, hay trường "chất lượng cao", không tạo ra cuộc chạy đua khốc liệt dẫn đến học thêm. Nếu học sinh được phân lớp theo khu vực như hộ khẩu thay vì năng lực thì sẽ không còn áp lực thi cử gắt gao, và học thêm cũng tự nhiên biến mất.

Đó là chia sẻ của độc giả Vnmngan xung quanh câu chuyện dạy thêm, học thêm đang là tâm điểm của phiên chất vấn Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng dạy thêm học thêm sẽ níu kéo, làm cho việc trang bị kiến thức theo lối cũ được bảo lưu, cản trở sự đổi mới, tuy nhiên nhấn mạnh "học nhẹ, chơi nhiều" không thể thành con người vĩ đại.

>> Con tôi không thể không đi học thêm vì chương trình nặng

Đồng quan điểm, bạn đọc Levu.creative liên hệ với cách làm giáo dục trên thế giới: "Tôi ở Canada, nhận thấy có một suy nghĩ ăn sâu vào trong tâm trí, lối sống của người Việt qua nhiều thế hệ, đó là lối giáo dục chuộng bằng cấp, chuộng cạnh tranh, mang tính học để thi (khoa cử) chứ không phải học để ra đời làm việc có ích hay tự lập. Bằng chứng là theo quan sát của tôi, dù ở Canada sử dụng một hệ thống giáo dục khác, nhưng phụ huynh Việt ở đây 50 năm vẫn không thay đổi tư duy dạy con.

Tôi vẫn thế cha mẹ Việt cho con đi học thêm mấy trung tâm dạy Toán, STEM từ sớm. Con họ không học thêm cái này thì học thêm cái khác, đi học như chạy show. Nhiều bé học từ 8h30 đến 15h15 ở trường rồi về ăn uống chút là tiếp tục đi học thêm, dù không học các môn chính khóa thì cũng học mấy môn để flex với xã hội như piano, violin, Robotics... Họ tạo áp lực học hành cho con vì sợ mình thua kém.

Nhiều phụ huynh rất hay khoe thành tích của con lên mạng xã hội và trong các cuộc xã giao với bạn bè, nên dù nền giáo dục dạy về sự hợp tác, nhưng cách của người Việt là vẫn đâm đầu vào nuôi dạy con sự cạnh tranh. Họ vẫn có tâm lý giao phó hết cho nhà trường mà không dành thời gian cho con, có chuyện gì cũng hiếm khi nhận lỗi là do mình giáo dục con không tốt, mà đụng chuyện là đổ lỗi.

Nhiều người coi con cái như vật sở hữu của bản thân, thúc ép chúng đủ điều theo ý phụ huynh nhưng lại không dạy con những thứ cơ bản như kỹ năng sống, làm việc nhà, biết quan tâm giúp đỡ người khác... Rốt cuộc nhiều đứa trẻ lớn lên may mắn thì cố học cho được thành bác sĩ, kỹ sư, làm con ngoan trò giỏi, còn xui thì ăn chơi đàn đúm, phá gia gấp mấy lần ở Việt Nam.

Tóm lại, tôi nghĩ cấm dạy thêm là hợp tình hợp lý, nhưng sẽ khó thay đổi được tư duy của phụ huynh Việt. Nhưng tôi hy vọng sẽ có những người 'bơi ngược dòng', tránh được áp lực xã hội, bỏ thói xấu dạy con hơn thua cạnh tranh với người khác, dạy chúng làm việc nhà, giúp đỡ mọi người, bỏ tư duy học để lấy bằng cấp mà chọn kỹ năng, thực hành, đủ đáp ứng nhu cầu sống và làm việc".

Cần chuẩn bị những gì để việc cấm dạy thêm mang lại hiệu quả, độc giả Ngohuuthe nhận định: "Tôi cho rằng, trước khi cấm dạy thêm, học thêm, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần chuẩn hóa lại năng lực sư phạm của giáo viên và cách thức các trường quản trị việc dạy và học trên lớp đã đáp ứng đủ nhu cầu học của học sinh và phụ huynh chưa?

Tại sao tôi và các bạn cho con đi học thêm? Một lý do rõ ràng là vì muốn con được học thầy cô giáo có năng lực sư phạm tốt hơn nên đó là nhu cầu tất yếu. Ví dụ, con các bạn ở các thành phố lớn có nhiều thầy cô giáo dạy tốt, môi trường giáo dục tốt thì nhu cầu học thêm sẽ ít hơn. Còn thử nhìn về vùng nông thôn, miền núi thì sao?

Bản chất nhu cầu thực của việc học thêm là có thể hiểu được, chỉ có lâu nay nhiều nơi, nhiều tổ chức thực hiện sai. Chúng ta mất 5-10 năm đầu tư vào việc thực hiện quản trị tốt nhà trường và nhà giáo, khi đó tự nhiên sẽ không ai cần học thêm nữa. Dạy thêm, học thêm như thời gian qua gây rất nhiều mệt mỏi cho xã hội nhưng cũng là nhu cầu chính đáng nên cần nghiên cứu kỹ lưỡng để có những thay đổi tích cực".

Thành Lê tổng hợp